Chân bạn có bị sưng tấy hoặc xuất hiện các tĩnh mạch nổi rõ trên da không? Những triệu chứng này có thể là dấu hiệu của suy giãn tĩnh mạch nông chi dưới. Vậy, suy giãn tĩnh mạch nông là gì, làm sao để nhận diện và điều trị bệnh hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Mục lục
1. Suy giãn tĩnh mạch nông chi dưới là gì?
Giãn tĩnh mạch nông là tình trạng khi các tĩnh mạch nông bị giãn rộng do sự suy yếu của thành mạch và van tĩnh mạch. Các van tĩnh mạch trong hệ thống nông không đóng chặt như bình thường, khiến máu bị ứ đọng lại trong các tĩnh mạch, tạo ra các mạch máu nổi lên dưới da, thường có màu xanh hoặc tím và có thể xoắn vặn.
Giãn tĩnh mạch nông tiến triển có thể trở thành suy giãn tĩnh mạch sâu và gây ra những biến chứng nghiêm trọng hơn như huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT). Đây là tình trạng cục máu đông hình thành trong các tĩnh mạch sâu, có thể di chuyển tới phổi gây tắc nghẽn mạch phổi, đe dọa tính mạng.
Trên thế giới, khoảng 1% nam giới và 4,5% nữ giới mắc suy giãn tĩnh mạch nông, với tỷ lệ gia tăng theo tuổi tác. Ở độ tuổi lao động, 35% dân số mắc bệnh, trong khi con số này tăng lên 50% ở nhóm tuổi nghỉ hưu.
Tại TP. Hồ Chí Minh, phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 3 lần nam giới, đặc biệt là những người làm văn phòng do phải đứng hoặc ngồi lâu, mang giày cao gót và thừa cân. Nguy cơ này còn tăng lên trong thai kỳ, khi có tới 50% phụ nữ mang thai bị phù chân và 20 – 30% bị giãn tĩnh mạch chi dưới.
2. Triệu chứng suy giãn tĩnh mạch nông chi dưới
Suy giãn tĩnh mạch nông chi dưới có thể gây ra những triệu chứng sau:
- Mệt mỏi, nặng chân: Cảm giác mệt mỏi, nặng nề, đôi khi giống như có một áp lực nặng đè lên đôi chân. Cảm giác này thường tăng lên sau khi đứng lâu hoặc đi lại nhiều.
- Sưng tấy ở chân, mắt cá: Chân có thể bị sưng vào cuối ngày, đặc biệt là ở các khu vực như mắt cá và bắp chân.
- Đau chân, cảm giác nóng rát: Người bệnh có thể cảm thấy đau nhức hoặc có cảm giác nóng rát dọc theo các tĩnh mạch bị giãn.
- Chuột rút ban đêm: Nhiều người bị suy giãn tĩnh mạch cảm thấy chuột rút ở chân vào ban đêm. Điều này thường xảy ra khi các cơ bắp bị căng thẳng hoặc khi máu lưu thông kém trong suốt thời gian ngủ.
- Bồn chồn chân: Cảm giác bồn chồn, không thể giữ yên chân khi ngồi hoặc nằm. Người bệnh có thể cảm thấy ngứa ngáy, khó chịu hoặc cần phải di chuyển chân liên tục để giảm bớt cảm giác này.
- Tĩnh mạch nổi rõ, xoắn vặn: Các tĩnh mạch nông có thể nhìn thấy rõ dưới da, thường có màu xanh hoặc tím và có hình dáng xoắn vặn.
- Ngứa, khó chịu ở vùng chân: Vùng da quanh tĩnh mạch giãn có thể cảm thấy ngứa, khó chịu hoặc khô ráp.
- Đổi màu da hoặc vết loét: Trong trường hợp nghiêm trọng hơn, da có thể thay đổi màu sắc (đỏ hoặc tím) và có thể xuất hiện vết loét ở khu vực chân bị ảnh hưởng.
3. Nguyên nhân của suy giãn tĩnh mạch nông
Dưới đây là một số nguyên nhân chính gây suy giãn tĩnh mạch nông này:
3.1. Yếu tố di truyền:
Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu. Nếu trong gia đình có người bị suy giãn tĩnh mạch, bạn cũng có nguy cơ cao mắc bệnh.
3.2. Tuổi tác:
Khi tuổi càng cao, các van tĩnh mạch cũng dần bị lão hóa và suy yếu, làm tăng nguy cơ suy giãn tĩnh mạch.
3.3. Giới tính:
Phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nam giới, do ảnh hưởng của hormone estrogen và progesterone làm giãn tĩnh mạch.
3.4. Mang thai:
Sự gia tăng hormone và áp lực từ tử cung lên các tĩnh mạch ở chân khi mang thai làm tăng nguy cơ suy giãn tĩnh mạch.
3.5. Thừa cân, béo phì:
Trọng lượng dư thừa tạo áp lực lớn lên tĩnh mạch, gây khó khăn cho việc lưu thông máu.
3.6. Thói quen sinh hoạt:
- Đứng hoặc ngồi quá lâu: Những người có công việc đòi hỏi phải đứng hoặc ngồi lâu (như nhân viên bán hàng, giáo viên, nhân viên văn phòng) có nguy cơ cao mắc bệnh.
- Ít vận động: Việc ít vận động làm giảm khả năng bơm máu của cơ bắp chân, gây ứ đọng máu ở tĩnh mạch.
- Mặc quần áo quá chật: Quần áo bó sát có thể cản trở lưu thông máu.
3.7. Các yếu tố khác:
- Táo bón mãn tính: Gây tăng áp lực lên tĩnh mạch ở vùng chậu.
- Tiền sử huyết khối tĩnh mạch sâu: Tổn thương van tĩnh mạch sau khi bị huyết khối.
- Một số bệnh lý: Như bệnh tim mạch, bệnh thận.
4. Các phương pháp điều trị suy giãn tĩnh mạch nông chi dưới
Dưới đây là các phương pháp điều trị suy giãn tĩnh mạch nông chi dưới hiện nay:
4.1. Điều trị bằng thuốc
Dùng thuốc giúp giảm triệu chứng suy giãn tĩnh mạch nhưng không thể chữa khỏi hoàn toàn. Các nhóm thuốc phổ biến gồm:
- Thuốc tăng trương lực tĩnh mạch: Giúp làm săn chắc thành tĩnh mạch, cải thiện lưu thông máu. Một số hoạt chất thường dùng: Diosmin, Hesperidin, Rutosid, Escin.
- Thuốc giảm đau, chống viêm: NSAIDs (Ibuprofen, Diclofenac) giúp giảm viêm, Paracetamol hỗ trợ giảm đau.
- Thuốc hỗ trợ tuần hoàn, chống huyết khối: Aspirin liều thấp hoặc thuốc chống đông (Heparin, Rivaroxaban) được chỉ định trong một số trường hợp.
4.2. Chích xơ tĩnh mạch
Nguyên lý hoạt động:
Phương pháp này (Sclerotherapy) sử dụng chất xơ tiêm vào trong tĩnh mạch bị giãn, giúp làm dính và đóng tĩnh mạch lại, từ đó khiến chúng không còn hoạt động và máu sẽ lưu thông qua các tĩnh mạch khác.
Bác sĩ sẽ tiêm một dung dịch xơ vào tĩnh mạch bị giãn, gây kích ứng lớp trong cùng của tĩnh mạch, khiến nó co lại và dần bị tiêu biến.
Ưu điểm:
- Ít xâm lấn, ít đau.
- Thời gian thực hiện nhanh, bệnh nhân có thể về nhà ngay sau thủ thuật.
- Hiệu quả cao đối với các tĩnh mạch nông nhỏ và tĩnh mạch mạng nhện.
- Ít để lại sẹo
Nhược điểm:
- Có thể cần nhiều lần tiêm để đạt hiệu quả tối đa.
- Có thể gây ra một số tác dụng phụ như bầm tím, ngứa, hoặc thay đổi màu da tạm thời.
- Không hiệu quả đối với các tĩnh mạch lớn.
4.3. Đốt laser nội mạch
Nguyên lý hoạt động:
Bác sĩ sẽ đưa một sợi dây laser qua một catheter vào tĩnh mạch giãn, sau đó laser được kích hoạt để làm nóng thành tĩnh mạch, khiến chúng co lại và bị loại bỏ.
Ưu điểm:
- Ít xâm lấn, ít đau.
- Hiệu quả cao đối với các tĩnh mạch nông lớn.
- Thời gian hồi phục nhanh.
- Ít để lại sẹo.
Nhược điểm:
- Có thể gây ra một số tác dụng phụ như bầm tím, đau, hoặc bỏng da.
- Chi phí cao hơn so với chích xơ tĩnh mạch.
4.4. Đốt sóng cao tần
Nguyên lý hoạt động:
Tương tự như đốt laser nội mạch, nhưng thay vì sử dụng năng lượng laser, bác sĩ sử dụng năng lượng sóng cao tần để làm nóng và làm xơ hóa thành mạch.
Sóng cao tầng sẽ làm tổn thương thành mạch và làm mạch máu đó co lại.
Ưu điểm:
- Ít xâm lấn, ít đau.
- Hiệu quả cao đối với các tĩnh mạch lớn.
- Thời gian hồi phục nhanh.
- Ít để lại sẹo.
Nhược điểm:
- Có thể gây ra một số tác dụng phụ như bầm tím, đau, hoặc bỏng da.
- Chi phí cao hơn so với chích xơ tĩnh mạch.
4.5. Bơm keo sinh học
Nguyên lý hoạt động:
Phương pháp này sử dụng keo y tế đặc biệt để đóng lại các tĩnh mạch bị giãn, thay thế các phương pháp truyền thống như phẫu thuật hoặc laser. Bác sĩ sẽ tiêm keo vào trong tĩnh mạch giãn. Keo sẽ làm dính các thành tĩnh mạch lại với nhau, ngừng dòng máu lưu thông qua đó.
Đây là một phương pháp mới, thường áp dụng cho các trường hợp giãn tĩnh mạch nông vừa và lớn.
Ưu điểm:
- Ít xâm lấn, ít đau.
- Không cần gây tê nhiều.
- Thời gian hồi phục nhanh.
- Ít gây ra các tác dụng phụ.
Nhược điểm:
- Chi phí cao nhất trong các phương pháp điều trị suy giãn tĩnh mạch nông.
- Phương pháp này tương đối mới, nên cần thêm thời gian để đánh giá hiệu quả lâu dài.
5. Các biện pháp hỗ trợ điều trị suy giãn tĩnh mạch nông chi dưới
Ngoài các phương pháp điều trị chính đã được đề cập, có một số biện pháp hỗ trợ khác có thể giúp giảm triệu chứng và cải thiện lưu thông máu ở bệnh nhân suy giãn tĩnh mạch nông chi dưới:
5.1. Thay đổi lối sống
- Luyện tập các bài tập như đi bộ, bơi lội, đạp xe giúp tăng cường lưu thông máu và giảm ứ đọng máu ở chân.
- Kê cao chân khoảng 15-20cm so với tim để hỗ trợ máu lưu thông về tim dễ dàng hơn.
- Nếu công việc yêu cầu đứng hoặc ngồi lâu, nên thường xuyên thay đổi tư thế, đi lại hoặc thực hiện các bài tập đơn giản như nhón gót, xoay cổ chân để kích thích tuần hoàn máu.
- Kiểm soát cân nặng giúp giảm tải áp lực lên đôi chân.
- Tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, thực phẩm giàu chất xơ.
- Hạn chế muối, thực phẩm chế biến sẵn, đồ uống có cồn vì có thể làm tăng tình trạng giữ nước và phù chân.
- Tránh mặc quần áo bó sát.
5.2. Sử dụng vớ y khoa
Vớ y khoa (hay tất y tế) là một phương pháp điều trị hỗ trợ quan trọng trong suy giãn tĩnh mạch nông chi dưới. Vớ này được thiết kế để tạo áp lực lên tĩnh mạch chân, giúp hỗ trợ lưu thông máu, giảm ứ trệ và giảm phù nề hiệu quả.
Vớ y khoa hoạt động dựa trên nguyên tắc tạo áp lực dần từ cổ chân lên đùi (áp lực giảm dần từ dưới lên trên). Cụ thể:
- Áp lực cao nhất ở mắt cá chân (~100%), giúp máu tĩnh mạch dễ dàng lưu thông ngược về tim.
- Áp lực giảm dần ở bắp chân (~70%) và đùi (~40%), giúp duy trì dòng chảy máu ổn định, giảm nguy cơ ứ đọng.
Cách phân bổ áp lực này giúp ngăn chặn sự giãn nở quá mức của tĩnh mạch, đồng thời hỗ trợ van tĩnh mạch hoạt động tốt hơn.
Suy giãn tĩnh mạch nông chi dưới có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng nếu không được kiểm soát kịp thời. Người bệnh cần nhận diện sớm các dấu hiệu bất thường và tìm đến bác sĩ chuyên khoa để có hướng điều trị phù hợp. Nếu bạn cần giải đáp thêm thông tin về suy giãn tĩnh mạch hoặc sản phẩm Vein Thái Minh, hãy gọi ngay đến hotline miễn phí 1800.1206 để được các chuyên gia hỗ trợ.
