Bệnh trĩ, dù không phải là bệnh nguy hiểm đến tính mạng, nhưng lại có thể gây ra nhiều khó khăn trong sinh hoạt nếu không được điều trị kịp thời. Rất nhiều người vẫn còn băn khoăn về khả năng lây lan của bệnh trĩ cũng như cách để bệnh không tiến triển thêm. Bài viết này sẽ cung cấp những thông tin quan trọng giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh trĩ và các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
Mục lục
1. Bệnh trĩ có lây hay không?
Bệnh trĩ không phải là một bệnh truyền nhiễm và hoàn toàn không có khả năng lây lan từ người này sang người khác. Trĩ hình thành chủ yếu do các yếu tố tác động trực tiếp lên vùng hậu môn, làm tăng áp lực lên các tĩnh mạch tại đây.
Các nguyên nhân chính dẫn đến bệnh trĩ bao gồm táo bón mãn tính, tình trạng căng thẳng khi đi vệ sinh, thói quen ngồi lâu, hoặc đứng lâu không thay đổi tư thế. Ngoài ra, yếu tố di truyền cũng có vai trò quan trọng, nếu trong gia đình có người mắc bệnh trĩ, khả năng mắc bệnh của các thành viên khác sẽ cao hơn. Lối sống thiếu khoa học, ít vận động, ăn uống không đủ chất xơ và uống ít nước cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh trĩ.
Vì vậy, mặc dù bệnh trĩ không lây qua tiếp xúc, nhưng những thói quen sinh hoạt và chế độ ăn uống không hợp lý lại chính là nguyên nhân khiến bệnh dễ phát triển.
2. Trĩ có lan sang các vùng khác của cơ thể không?
Bệnh trĩ không lây lan sang các bộ phận khác của cơ thể. Đây là một bệnh lý mạch máu đặc trưng bởi sự giãn nở quá mức của các tĩnh mạch ở vùng hậu môn và trực tràng, gây ra các búi trĩ. Nó chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến vùng hậu môn và trực tràng, không có khả năng lây lan sang các bộ phận khác của cơ thể.
Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời, bệnh trĩ có thể gây ra những biến chứng như nhiễm trùng, xuất huyết, hoặc hình thành các búi trĩ tắc nghẽn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống, nhưng những biến chứng này vẫn chỉ giới hạn ở khu vực hậu môn mà không lan ra các bộ phận khác của cơ thể.
3. Những nhóm đối tượng dễ mắc bệnh trĩ
Người bị táo bón mãn tính:
Táo bón kéo dài là yếu tố nguy cơ chính gây bệnh trĩ, đặc biệt là khi người bệnh phải rặn mạnh trong quá trình đi vệ sinh. Sự tăng áp lực trong ổ bụng và vùng chậu khi rặn có thể làm giãn nở và tổn thương các tĩnh mạch ở hậu môn, gây phù nề và hình thành các búi trĩ.
Hơn nữa, táo bón kéo dài thường làm giảm động lực nhu động ruột, dẫn đến ứ đọng phân và kéo dài tình trạng tăng áp lực lên vùng hậu môn.
Phụ nữ mang thai:
Trong suốt thai kỳ, nồng độ hormone progesterone tăng cao, khiến các mạch máu giãn nở, đặc biệt là ở vùng chậu. Tử cung phát triển cũng gây áp lực lên các tĩnh mạch hậu môn và trực tràng, dẫn đến tắc nghẽn tuần hoàn máu tại khu vực này, làm gia tăng nguy cơ hình thành trĩ.
Ngoài ra, tình trạng tăng cân trong thai kỳ và việc ít vận động trong thời gian dài cũng làm trầm trọng thêm nguy cơ mắc bệnh trĩ.
Người có thói quen ngồi hoặc đứng lâu:
Những người phải duy trì một tư thế tĩnh tại trong thời gian dài, như nhân viên văn phòng hoặc lao động chân tay, có nguy cơ cao mắc bệnh trĩ. Việc ngồi hoặc đứng lâu làm giảm lưu thông máu ở vùng chậu và hậu môn, gây ứ trệ máu và làm tĩnh mạch ở khu vực này giãn nở. Điều này đặc biệt nguy hiểm khi kết hợp với việc không thay đổi tư thế hoặc vận động trong suốt ngày dài.
Người béo phì:
Béo phì làm gia tăng áp lực nội bụng, đặc biệt là vùng bụng dưới và chậu hông, dẫn đến tắc nghẽn tuần hoàn máu ở vùng hậu môn. Thừa cân không chỉ làm giảm sự vận động của cơ thể mà còn làm tăng sức ép lên các tĩnh mạch trực tràng và hậu môn, khiến chúng dễ dàng bị giãn nở và sưng phù, từ đó tạo điều kiện cho sự phát triển của bệnh trĩ.
Người lớn tuổi:
Khi bước vào độ tuổi cao, các mô liên kết và tĩnh mạch bắt đầu mất đi độ đàn hồi tự nhiên, làm giảm khả năng chống lại áp lực nội tĩnh mạch. Quá trình lão hóa làm suy yếu các cơ vòng hậu môn, khiến máu không thể lưu thông hiệu quả và dễ dàng ứ đọng tại khu vực này.
Bên cạnh đó, sự giảm bớt vận động thể chất ở người già cũng làm trầm trọng thêm tình trạng này, gia tăng nguy cơ mắc bệnh trĩ.
4. Khi bị trĩ có phải ai cũng cần mổ?
Không phải tất cả các trường hợp mắc bệnh trĩ đều cần phải mổ. Việc điều trị bệnh trĩ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và triệu chứng mà người bệnh gặp phải.
Ở giai đoạn đầu, khi bệnh trĩ chỉ mới ở mức độ nhẹ hoặc trung bình, việc điều trị chủ yếu dựa vào thay đổi thói quen sinh hoạt, chế độ ăn uống khoa học và sử dụng thuốc điều trị tại chỗ (như thuốc bôi, thuốc đặt hoặc thuốc uống) để giảm viêm, đau và ngứa. Các biện pháp như ngâm nước ấm, ăn nhiều chất xơ, uống đủ nước và tránh táo bón cũng có thể giúp cải thiện tình trạng bệnh mà không cần phẫu thuật.
Tuy nhiên, nếu bệnh trĩ chuyển sang giai đoạn nặng, với các triệu chứng như chảy máu kéo dài, đau đớn, hoặc trĩ bị sa ra ngoài không thể tự thu lại được và các phương pháp điều trị bảo tồn không hiệu quả, thì phẫu thuật có thể là giải pháp cần thiết. Phẫu thuật cắt trĩ (hoặc các phương pháp như thắt trĩ bằng vòng cao su) sẽ được bác sĩ chỉ định khi các biện pháp điều trị khác không còn hiệu quả hoặc bệnh trĩ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
5. Cách phòng ngừa để bệnh không tiến triển thêm
Để bệnh trĩ không tiến triển thêm và giảm thiểu nguy cơ bệnh trở nên nặng hơn, người bệnh cần tuân thủ một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Dưới đây là những hướng dẫn chi tiết:
5.1. Điều chỉnh chế độ ăn uống
- Tăng cường chất xơ: Chế độ ăn giàu chất xơ giúp làm mềm phân, giảm táo bón, giảm áp lực lên vùng hậu môn khi đi vệ sinh. Các thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu là sự lựa chọn tuyệt vời.
- Uống đủ nước: Nước giúp cải thiện quá trình tiêu hóa và ngăn ngừa táo bón. Người bệnh nên uống ít nhất 2-2.5 lít nước mỗi ngày.
- Hạn chế thực phẩm cay, nóng và rượu bia: Các thực phẩm này có thể kích thích trực tràng, làm tăng cảm giác khó chịu và có thể khiến tình trạng bệnh trĩ trở nên trầm trọng hơn.
5.2. Thay đổi thói quen đi vệ sinh
- Tránh rặn mạnh: Rặn mạnh khi đi vệ sinh sẽ tạo áp lực lớn lên các tĩnh mạch hậu môn, làm tăng nguy cơ bệnh trĩ phát triển. Người bệnh nên đi vệ sinh ngay khi có nhu cầu và không trì hoãn quá lâu.
- Không ngồi lâu trên bồn cầu: Ngồi lâu trên bồn cầu sẽ làm tăng áp lực lên vùng hậu môn và làm tình trạng bệnh trĩ thêm nghiêm trọng. Người bệnh chỉ nên ngồi trong thời gian ngắn để hoàn thành việc đi vệ sinh.
- Sử dụng giấy vệ sinh mềm: Giấy vệ sinh cứng hoặc có chất liệu thô có thể làm tổn thương vùng hậu môn và làm bệnh trĩ trở nên nặng hơn.
5.3. Tăng cường vận động
Thực hiện các bài tập thể dục nhẹ nhàng: Các bài tập như đi bộ, yoga hoặc bơi lội giúp cải thiện tuần hoàn máu và giảm áp lực lên vùng hậu môn. Hạn chế ngồi hoặc đứng lâu trong thời gian dài để tránh làm tăng áp lực lên các tĩnh mạch.
Tập thói quen đứng dậy vận động: Nếu công việc yêu cầu phải ngồi lâu, người bệnh nên dành thời gian để đứng dậy, đi lại hoặc thay đổi tư thế ít nhất mỗi giờ.
5.4. Giảm stress và căng thẳng
Thực hành thư giãn: Căng thẳng kéo dài có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh trĩ, vì vậy việc thư giãn và giảm stress là rất quan trọng. Người bệnh có thể thử các phương pháp như thiền, hít thở sâu hoặc các bài tập giãn cơ để thư giãn cơ thể.
5.5. Chăm sóc vùng hậu môn
- Vệ sinh đúng cách: Sau khi đi vệ sinh, người bệnh cần vệ sinh hậu môn nhẹ nhàng, tránh cọ xát mạnh làm tổn thương khu vực này. Có thể sử dụng nước ấm hoặc giấy vệ sinh ướt không có cồn để giảm kích ứng.
- Ngâm nước ấm: Ngâm hậu môn trong nước ấm (15-20 phút) mỗi ngày giúp làm giảm sưng tấy và làm dịu cảm giác đau đớn do bệnh trĩ gây ra.
- Sử dụng thuốc bôi hoặc đặt trĩ: Các loại thuốc bôi hoặc đặt trĩ có thể giúp làm giảm viêm, đau và ngứa ở vùng hậu môn. Tuy nhiên, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thuốc.
5.6. Kiểm soát cân nặng
Duy trì cân nặng hợp lý: Béo phì là yếu tố nguy cơ của bệnh trĩ, vì vậy việc duy trì cân nặng hợp lý thông qua chế độ ăn uống và luyện tập đều đặn sẽ giúp giảm bớt áp lực lên vùng hậu môn.
Nếu thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng ngừa và duy trì lối sống lành mạnh, bệnh trĩ sẽ không tiến triển thêm và có thể được kiểm soát hiệu quả, giúp người bệnh duy trì cuộc sống sinh hoạt thoải mái mà không gặp phải các biến chứng nghiêm trọng.
