Vỡ búi trĩ kèm theo chảy máu là tình huống khiến nhiều người hoảng hốt. Máu tươi đột ngột xuất hiện sau khi đi vệ sinh, cảm giác đau rát hoặc sưng tấy quanh hậu môn có thể khiến người bệnh lo lắng tột độ, thậm chí sợ ung thư hay biến chứng nguy hiểm. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ mức độ nguy hiểm thực sự của tình trạng này và cách xử lý đúng cách. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn nhìn nhận chính xác về hiện tượng vỡ búi trĩ chảy máu và biết cách đối phó an toàn, kịp thời.
Mục lục
1. Hiện tượng vỡ búi trĩ là gì?
Vỡ búi trĩ là tình trạng một hoặc nhiều búi trĩ, vốn là các đám rối tĩnh mạch bị giãn ra, đột ngột bị rách hoặc chảy máu, thường xảy ra do áp lực quá mức tại vùng hậu môn. Trong trường hợp này, thành mạch máu giãn nở tại búi trĩ không còn đủ sức chịu đựng sẽ bị nứt hoặc vỡ, dẫn đến hiện tượng máu chảy ra ngoài ống hậu môn, thường là máu tươi.
Hiện tượng này không phải là một biến cố hiếm gặp đối với người mắc bệnh trĩ, đặc biệt là ở giai đoạn nặng hoặc khi có yếu tố kích thích như táo bón kéo dài, rặn mạnh khi đi vệ sinh, hoặc sang chấn cơ học (chẳng hạn như gãi mạnh, chà xát vùng hậu môn, quan hệ qua đường hậu môn…).
Về mặt y học, vỡ búi trĩ là dấu hiệu cho thấy bệnh trĩ đã tiến triển đến mức độ nghiêm trọng hơn, cần được theo dõi kỹ và điều trị đúng cách, thay vì chỉ chịu đựng hoặc dùng thuốc giảm triệu chứng tạm thời.
2. Dấu hiệu nhận biết búi trĩ bị vỡ
Việc nhận biết búi trĩ bị vỡ đòi hỏi người bệnh phải tinh ý quan sát những thay đổi đột ngột ở vùng hậu môn, đặc biệt là sau khi đi đại tiện hoặc khi có các triệu chứng lạ:
- Máu tươi chảy ra đột ngột sau khi đi cầu, thường không lẫn trong phân. Nếu là trĩ nội vỡ, máu có thể bắn thành tia hoặc rỉ ra nhỏ giọt, ngay cả khi phân mềm. Nếu là trĩ ngoại vỡ, máu thường kèm theo đau rát và cảm giác “nứt da” quanh hậu môn.
- Cảm giác đau nhức, sưng, nóng rát bất thường ở hậu môn, nhất là khi ngồi hoặc cử động. Với trĩ ngoại bị vỡ, cơn đau thường dữ dội hơn, kéo dài và khó chịu rõ rệt.
- Thấy cục máu đông hoặc mô mềm thò ra ngoài hậu môn, đây là dấu hiệu của búi trĩ sa kèm theo tụ máu, đôi khi là do vỡ tụ máu trĩ ngoại.
- Mùi hôi hoặc dịch tiết bất thường nếu có kèm theo nhiễm trùng thứ phát, thường xảy ra ở người giữ vệ sinh kém sau khi búi trĩ vỡ.
Đáng lưu ý là nhiều người nhầm lẫn giữa máu do vỡ búi trĩ và máu do các bệnh lý hậu môn – trực tràng khác như nứt hậu môn, polyp đại tràng hay thậm chí ung thư đại trực tràng. Vì vậy, nếu máu chảy kéo dài hoặc xuất hiện kèm các triệu chứng toàn thân (sốt, mệt, sút cân), người bệnh nên đi khám để được chẩn đoán chính xác.
3. Mức độ nguy hiểm khi vỡ búi trĩ
Mặc dù vỡ búi trĩ là tình huống khá phổ biến ở người mắc bệnh trĩ nặng hoặc kéo dài, không phải trường hợp nào cũng nguy hiểm tức thì. Tuy nhiên, có những tình huống nhất định mà việc vỡ búi trĩ có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không xử lý đúng cách hoặc chủ quan không điều trị.
Mất máu cấp tính
Trong phần lớn trường hợp, lượng máu chảy ra khi búi trĩ bị vỡ thường không đủ để gây mất máu cấp tính. Tuy nhiên, có một số ngoại lệ đặc biệt cần được lưu ý.
Nếu người bệnh bị trĩ nội giai đoạn nặng, máu có thể phun thành tia hoặc chảy rỉ liên tục sau mỗi lần đi vệ sinh và hiện tượng này có thể lặp đi lặp lại nhiều lần trong ngày hoặc kéo dài nhiều ngày liên tục. Trong những trường hợp đó, máu mất đi không chỉ là vài mililit – nếu cộng dồn, người bệnh có thể rơi vào tình trạng thiếu máu mạn tính, với các biểu hiện như chóng mặt, mệt mỏi, da xanh, tim đập nhanh, thậm chí ngất xỉu. Đặc biệt ở người cao tuổi, phụ nữ có thai, người có bệnh nền tim mạch, sự thiếu máu này có thể trở nên nguy hiểm hơn.
Hiếm nhưng có thể xảy ra, mất máu cấp tính mức độ nặng do vỡ búi trĩ lớn kèm rối loạn đông máu (do bệnh lý nền như xơ gan, dùng thuốc chống đông…) có thể đe dọa tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời.
Tóm lại, mức độ nguy hiểm của mất máu phụ thuộc vào lượng máu chảy, tốc độ chảy, tần suất lặp lại và tình trạng cơ thể nền của người bệnh. Không nên chủ quan nếu máu chảy kéo dài dù lượng ít.
Nguy cơ nhiễm trùng
Vùng hậu môn là nơi tập trung nhiều vi khuẩn, đặc biệt là vi khuẩn đường ruột và vi khuẩn yếm khí. Khi búi trĩ bị vỡ, da hoặc niêm mạc nơi đó sẽ có vết nứt, rách hoặc loét, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.
Nếu không được vệ sinh sạch sẽ, vi khuẩn có thể gây nhiễm trùng tại chỗ, dẫn đến viêm mô mềm quanh hậu môn, tụ mủ hoặc áp xe hậu môn. Áp xe là một biến chứng nguy hiểm vì vi khuẩn có thể lan nhanh vào các khoang mô mềm sâu, gây sốt cao, đau nhức dữ dội và có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết – đặc biệt nguy hiểm ở người suy giảm miễn dịch, người già yếu.
Ngoài ra, người bệnh có thói quen bôi thuốc dân gian không rõ nguồn gốc, dùng lá đắp, hoặc tự ý chọc hút máu tụ có thể khiến tình trạng viêm nhiễm nặng hơn.
Điều này cho thấy, dù máu có thể tự cầm, nhưng nếu sau vỡ búi trĩ mà vùng hậu môn trở nên sưng đỏ, tiết dịch, có mùi hôi, đau nhiều hơn trước – cần nghĩ đến khả năng nhiễm trùng và đi khám càng sớm càng tốt.
4. Cách xử lý khi búi trĩ bị vỡ và chảy máu
Khi búi trĩ bị vỡ, đặc biệt là lần đầu tiên, cảm giác hoang mang là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, người bệnh cần bình tĩnh, vì trong đa số trường hợp, nếu xử lý đúng ngay từ đầu thì hoàn toàn có thể kiểm soát được tình trạng và tránh được những biến chứng nguy hiểm. Quá trình xử lý nên được thực hiện theo ba giai đoạn: sơ cứu – chăm sóc – theo dõi và ra quyết định thăm khám.
Sơ cứu tại nhà
Ngay khi phát hiện búi trĩ bị vỡ và có hiện tượng chảy máu, điều đầu tiên cần làm là:
Bình tĩnh và kiểm tra lượng máu chảy:
Đặt người bệnh ở tư thế nửa nằm nửa ngồi hoặc nằm nghiêng để giảm áp lực lên vùng hậu môn. Dùng gương hoặc nhờ người thân hỗ trợ kiểm tra lượng máu và tình trạng vùng hậu môn.
Vệ sinh sạch sẽ vùng hậu môn:
Dùng nước sạch (tốt nhất là nước ấm) rửa nhẹ nhàng khu vực xung quanh. Có thể pha một ít muối loãng để sát khuẩn. Không nên chà xát mạnh hoặc dùng giấy khô để lau, vì có thể làm vết thương rộng ra hoặc gây rát. Sau đó, dùng khăn mềm hoặc gạc y tế sạch thấm khô nhẹ nhàng.
Cầm máu:
Dùng một miếng gạc vô trùng ấn nhẹ vào vùng bị chảy máu trong khoảng 5-10 phút. Nếu không có gạc y tế, có thể dùng bông sạch đã tiệt trùng. Trong đa số trường hợp, máu sẽ ngưng chảy sau một thời gian ngắn nếu búi trĩ không quá lớn và không bị nhiễm trùng.
Chườm lạnh đúng cách:
Sau khi máu đã ngừng, người bệnh có thể chườm lạnh vùng hậu môn bằng túi đá bọc trong khăn sạch, không để đá tiếp xúc trực tiếp với da. Điều này giúp co mạch máu lại, giảm sưng và giảm đau.
Chăm sóc và hỗ trợ hồi phục
Sau khi máu đã cầm, việc chăm sóc trong 24-72 giờ tiếp theo là rất quan trọng để ngăn nhiễm trùng và hỗ trợ lành vết thương.
Ngâm hậu môn bằng nước ấm:
2-3 lần/ngày, mỗi lần khoảng 10-15 phút. Có thể pha thêm một chút muối hoặc dung dịch sát khuẩn loãng theo hướng dẫn của bác sĩ/dược sĩ. Không ngâm nước quá nóng.
Dùng thuốc bôi hoặc uống hỗ trợ:
Các loại thuốc có chứa thành phần chống viêm, làm dịu, co mạch như phenylephrine, lidocaine, witch hazel, flavonoid thực vật (như diosmin, hesperidin) có thể được sử dụng nếu không có chống chỉ định. Tuy nhiên, người bệnh nên dùng theo hướng dẫn của nhân viên y tế, tránh tự ý dùng thuốc hoặc kết hợp quá nhiều loại.
Tư thế sinh hoạt:
Hạn chế ngồi lâu, không rặn khi đi vệ sinh, cố gắng đi cầu đúng giờ mỗi ngày. Khi ngồi nên chọn ghế mềm, tránh dùng lực ép lên vùng hậu môn.
Ăn uống hỗ trợ nhuận tràng:
Tăng cường nước (2-2.5 lít/ngày), bổ sung chất xơ từ rau xanh, trái cây, hạn chế thực phẩm cay nóng, rượu bia, cà phê. Mục tiêu là giảm tối đa táo bón để không tạo áp lực lên vùng tổn thương.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Dù đã sơ cứu và chăm sóc tại nhà, người bệnh không nên quá tự tin rằng mọi thứ đã ổn nếu chưa theo dõi kỹ các dấu hiệu sau. Việc đi khám là cần thiết trong những trường hợp:
- Máu vẫn tiếp tục rỉ ra sau 1-2 ngày hoặc chảy lại mỗi lần đi vệ sinh.
- Vùng hậu môn đau tăng lên, sưng phồng, đỏ, cảm giác căng tức, có thể là dấu hiệu tụ máu dưới da hoặc viêm mô.
- Xuất hiện sốt > 38°C, ớn lạnh, đau toàn thân, đây là dấu hiệu nhiễm trùng có thể đã bắt đầu lan rộng.
- Có mùi hôi, dịch nhầy hoặc mủ chảy ra từ hậu môn.
- Người bệnh có tiền sử rối loạn đông máu, tiểu đường, suy giảm miễn dịch, nhóm đối tượng dễ diễn tiến nặng và chậm lành.
Trong những trường hợp này, việc trì hoãn thăm khám không những không giúp giảm chi phí hay thời gian điều trị, mà có thể làm tăng mức độ tổn thương và chi phí điều trị sau này.
Xử lý đúng khi búi trĩ bị vỡ không chỉ giúp người bệnh thoát khỏi cảm giác đau rát, khó chịu tức thời, mà quan trọng hơn là ngăn ngừa biến chứng nhiễm trùng, chảy máu kéo dài hoặc tiến triển nặng hơn. Bên cạnh đó, đây cũng là dấu hiệu cảnh báo mạnh mẽ cho người bệnh cần bắt đầu xem xét điều trị triệt để hơn, thay vì tiếp tục sống chung với bệnh trong âm thầm.
