Trĩ là một trong những bệnh lý hậu môn trực tràng phổ biến, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống. Trong số các phương pháp điều trị hiện nay, tiêm xơ búi trĩ được xem là một giải pháp hiệu quả, ít xâm lấn và phù hợp với nhiều đối tượng. Vậy tiêm xơ búi trĩ là gì, được thực hiện ra sao và có những ưu nhược điểm nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Mục lục [Ẩn]
1. Tiêm xơ búi trĩ là gì?
Tiêm xơ búi trĩ (sclerotherapy for hemorrhoids) là một thủ thuật y khoa ít xâm lấn, được sử dụng để làm teo nhỏ và triệt tiêu búi trĩ nội, đặc biệt là ở giai đoạn sớm (trĩ nội độ 1 và 2). Phương pháp này sử dụng một loại thuốc chuyên biệt được tiêm trực tiếp vào chân búi trĩ để gây phản ứng viêm xơ, dẫn đến tắc mạch máu nuôi búi trĩ, làm búi trĩ co lại và tiêu biến dần theo thời gian.
Cơ chế hoạt động của thuốc tiêm xơ:
Thuốc tiêm xơ (sclerosant), thường là Polidocanol hoặc sodium tetradecyl sulfate (STS). Khi tiêm vào mô dưới niêm mạc của búi trĩ, thuốc sẽ gây tổn thương lớp nội mô mạch máu. Từ đó kích hoạt phản ứng viêm có kiểm soát, dẫn tới:
- Xơ hóa tĩnh mạch trĩ
- Dính dính thành mạch
- Ngưng dòng máu nuôi dưỡng búi trĩ
Sau vài tuần, búi trĩ xơ hóa, co nhỏ lại và dần bị cơ thể hấp thu hoặc đào thải.
Điểm nổi bật: Không cần phẫu thuật, không cắt rạch mô mềm, ít gây đau, bệnh nhân có thể về ngay trong ngày.
2. Đối tượng phù hợp với tiêm xơ búi trĩ
Bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp này khi:
Phù hợp:
- Trĩ nội độ 1: Chảy máu nhưng chưa sa ra ngoài
- Trĩ nội độ 2: Sa ra ngoài khi đi cầu nhưng tự co lên lại
- Bệnh nhân không có biến chứng viêm nhiễm
- Người cao tuổi, không muốn phẫu thuật
Không phù hợp:
- Trĩ nội độ 3 trở lên (búi trĩ sa nhiều, phải dùng tay đẩy lên hoặc không thể đẩy lên được)
- Trĩ ngoại
- Bệnh nhân đang có viêm hậu môn, nhiễm trùng vùng hậu môn – trực tràng
- Người có rối loạn đông máu, dị ứng với thuốc tiêm xơ
3. Quy trình thực hiện tiêm xơ búi trĩ
Quy trình một buổi tiêm xơ thường diễn ra như sau:
Chuẩn bị:
- Bệnh nhân được nằm ở tư thế nằm nghiêng trái hoặc tư thế sản khoa.
- Làm sạch vùng hậu môn.
- Không cần gây mê toàn thân, chỉ cần gây tê tại chỗ nhẹ nhàng.
Thực hiện tiêm:
- Bác sĩ sử dụng ống nội soi hậu môn (anoscope) để quan sát búi trĩ.
- Dùng kim tiêm mảnh để tiêm 1 – 2ml thuốc xơ vào chân búi trĩ (tránh tiêm quá sâu gây tổn thương cơ thắt).
- Mỗi lần chỉ tiêm tối đa 2 – 3 búi để tránh biến chứng.
Sau thủ thuật:
- Người bệnh được nghỉ ngơi ngắn (15 – 30 phút), theo dõi nhẹ.
- Không cần nằm viện. Có thể về nhà trong ngày.
- Tái khám theo lịch hẹn và có thể lặp lại tiêm xơ sau 2–4 tuần nếu cần.
4. Tiêm xơ búi trĩ có đau không?
Tiêm xơ búi trĩ gây cảm giác châm chích nhẹ, không đau nhiều và phần lớn bệnh nhân có thể chịu được mà không cần dùng thuốc giảm đau mạnh. Tuy nhiên, tùy vào ngưỡng chịu đau và kỹ thuật tiêm của bác sĩ, cảm giác khi tiêm và sau tiêm có thể khác nhau ở từng người.
4.1. Cảm giác trong và sau khi tiêm xơ
Trong khi tiêm:
Bệnh nhân có thể cảm thấy:
- Căng tức nhẹ ở vùng hậu môn
- Cảm giác nóng rát nhẹ (trong vài giây) tại vị trí tiêm
- Cảm giác giống như khi tiêm thuốc vào cơ, không phải là đau nhói dữ dội
Nếu kỹ thuật tiêm chính xác và đúng lớp dưới niêm mạc, cảm giác đau gần như không đáng kể.
Sau khi tiêm:
Một số triệu chứng có thể gặp trong 24–72 giờ đầu:
- Căng tức, cảm giác đầy hậu môn
- Đau âm ỉ nhẹ, tự hết sau 1–2 ngày
- Rất hiếm khi gây đau cấp tính hoặc khó chịu kéo dài
Bệnh nhân có thể sinh hoạt bình thường ngay trong ngày, trừ khi có chỉ định đặc biệt cần nghỉ ngơi.
4.2. So sánh mức độ đau của tiêm xơ với các phương pháp khác
| Phương pháp điều trị trĩ | Mức độ đau | Ghi chú |
|---|---|---|
| Tiêm xơ búi trĩ | Nhẹ nhất | Không rạch mô, không dùng dao kéo |
| Thắt trĩ bằng vòng cao su | Vừa phải | Có cảm giác căng tức nhiều hơn trong 2–5 ngày |
| Đốt trĩ bằng tia laser/HCPT | Trung bình đến cao | Phải gây tê, có tổn thương mô |
| Phẫu thuật cắt trĩ (Milligan-Morgan, Longo) | Nặng nhất | Gây mê, đau sau mổ kéo dài 7–10 ngày |
Nhìn chung, tiêm xơ là phương pháp có mức độ đau thấp nhất trong số các phương pháp điều trị trĩ hiện nay.
5. Tiêm xơ búi trĩ có xảy ra rủi ro nào không?
Tiêm xơ là một thủ thuật ít xâm lấn, đơn giản và nhìn chung an toàn nếu được thực hiện đúng kỹ thuật. Tất nhiên, vẫn có một số phản ứng sinh lý tại chỗ xảy ra sau điều trị.
Các biểu hiện như đau nhẹ, châm chích, căng tức vùng hậu môn, chảy máu ít hoặc sưng nhẹ sau tiêm là phản ứng bình thường mà hầu hết bệnh nhân đều gặp phải. Những triệu chứng này thường chỉ kéo dài 1–3 ngày và tự hết mà không cần can thiệp đặc biệt. Người bệnh chỉ cần nghỉ ngơi, vệ sinh sạch vùng hậu môn, tránh rặn mạnh khi đi ngoài, có thể dùng thuốc giảm đau thông thường nếu khó chịu. Tuy nhiên, vẫn có một số biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng hơn, cần được nhận diện sớm và xử lý kịp thời.
- Lở loét hoặc hoại tử niêm mạc trực tràng
Đây là biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, thường do tiêm sai kỹ thuật – thuốc đi vào lớp cơ hoặc mô sâu thay vì lớp niêm mạc. Hậu quả có thể gây loét, đau dữ dội, thậm chí dẫn đến hẹp ống hậu môn nếu không được điều trị đúng cách. Bệnh nhân cần cảnh giác nếu xuất hiện đau tăng dần, ra máu nhiều, sốt hoặc dịch mủ sau tiêm.
- Rò hậu môn
Rò hậu môn sau tiêm xơ là biến chứng rất hiếm, xảy ra khi có nhiễm trùng sâu dẫn đến hình thành đường rò nhỏ từ trong hậu môn ra ngoài da. Biểu hiện có thể là chảy dịch, mủ kéo dài kèm cảm giác đau âm ỉ quanh vùng hậu môn. Trường hợp này cần được khám chuyên khoa và có thể phải điều trị bằng thuốc hoặc can thiệp ngoại khoa tùy mức độ.
- Tắc mạch do tiêm nhầm vào mạch máu
Tắc mạch là biến chứng cực kỳ hiếm nhưng nguy hiểm, xảy ra nếu thuốc xơ được tiêm nhầm vào tĩnh mạch lớn hoặc động mạch quanh vùng hậu môn. Điều này có thể gây viêm tắc mạch, hoại tử mô hoặc đau dữ dội không dứt. Đây là lý do tại sao thủ thuật tiêm xơ bắt buộc phải được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa có kinh nghiệm, đảm bảo đúng kỹ thuật và an toàn tối đa cho người bệnh.
6. Lưu ý cần biết sau khi tiêm xơ búi trĩ
Trong 24–48 giờ đầu sau tiêm xơ
- Nghỉ ngơi tương đối: Tránh vận động mạnh, không nên đi bộ xa hoặc đứng/ngồi lâu liên tục. Nằm nghiêng hoặc nằm ngửa giúp giảm áp lực lên vùng hậu môn.
- Theo dõi triệu chứng: Cảm giác châm chích, căng tức hoặc hơi rát nhẹ vùng hậu môn là bình thường. Tuy nhiên, nếu đau tăng dần, sốt hoặc chảy dịch bất thường, cần báo ngay cho bác sĩ.
- Vệ sinh nhẹ nhàng: Dùng nước ấm rửa hậu môn sau khi đi vệ sinh, tránh dùng giấy lau mạnh. Có thể sử dụng nước muối sinh lý hoặc dung dịch vệ sinh dịu nhẹ nếu được bác sĩ khuyến cáo.
- Không rặn khi đi cầu: Nếu bị táo bón, cần xử lý ngay bằng cách tăng uống nước, ăn thực phẩm nhuận tràng hoặc dùng thuốc làm mềm phân theo chỉ định.
Chế độ ăn uống sau tiêm xơ
- Tăng cường chất xơ: Ăn nhiều rau xanh (rau lang, mồng tơi, rau dền), trái cây (đu đủ, chuối, lê…), ngũ cốc nguyên cám.
- Uống đủ nước: Tối thiểu 1.5–2 lít nước mỗi ngày để làm mềm phân và hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động trơn tru.
- Hạn chế đồ ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, rượu bia và cà phê vì dễ gây kích ứng niêm mạc và làm tái phát triệu chứng.
Thay đổi lối sống để phòng ngừa tái phát
- Tránh ngồi hoặc đứng lâu: Dành thời gian đi lại nhẹ nhàng sau mỗi 30–60 phút nếu phải làm việc văn phòng hoặc đứng tại chỗ lâu.
- Không ngồi bồn cầu quá lâu: Chỉ nên đi vệ sinh khi thật sự cần, không cầm điện thoại hoặc đọc báo quá lâu khi đi cầu.
- Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân béo phì làm tăng áp lực lên vùng hậu môn – trực tràng, dễ làm tái phát trĩ.
- Tập thể dục đều đặn: Ưu tiên các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, bơi lội để cải thiện tuần hoàn máu vùng hậu môn.
Tuân thủ tái khám và hướng dẫn từ bác sĩ
- Tái khám đúng hẹn: Thường sau 1–2 tuần để bác sĩ đánh giá hiệu quả điều trị và phát hiện sớm biến chứng nếu có.
- Không tự ý dùng thuốc bôi, thuốc đặt hậu môn nếu không được chỉ định vì có thể làm tổn thương vùng vừa tiêm.
- Nếu có chỉ định tiêm thêm đợt 2–3: Cần tuân thủ đúng lịch trình vì tiêm xơ có thể cần làm 2–3 lần mới đạt hiệu quả tối ưu.
Nếu bạn cần giải đáp thêm thông tin về bệnh trĩ, hãy gọi ngay đến hotline miễn phí 1800.1206 để được các chuyên gia hỗ trợ.
