Phương pháp thắt búi trĩ – Phân loại và lưu ý

Trong điều trị bệnh trĩ, không phải ai cũng cần phẫu thuật. Với những trường hợp trĩ nội mức độ nhẹ đến trung bình, thắt búi trĩ là một thủ thuật ngoại khoa đơn giản nhưng mang lại hiệu quả lâu dài, ít biến chứng. Tuy nhiên, người bệnh vẫn còn nhiều băn khoăn về phương pháp này. Vì vậy, bài viết sau đây sẽ giúp bạn hiểu đầy đủ thông tin về phương pháp thắt trĩ và các lưu ý cần thiết.

1. Thắt búi trĩ là gì?

Thắt búi trĩ (hay còn gọi là thắt trĩ) là một thủ thuật điều trị bệnh trĩ nội, đặc biệt trong các trường hợp trĩ độ 2 và độ 3, bằng cách cắt nguồn cấp máu nuôi dưỡng cho búi trĩ. Sau một thời gian ngắn bị thiếu máu nuôi, búi trĩ sẽ hoại tử và tự rụng, không cần phẫu thuật cắt bỏ.

Đây là một phương pháp điều trị ít xâm lấn, hiệu quả cao, ít biến chứng nếu thực hiện đúng kỹ thuật và đúng chỉ định.

Tất cả các phương pháp thắt búi trĩ đều dựa trên nguyên lý chung đó là:

• Ngăn dòng máu tới búi trĩ → búi trĩ thiếu nuôi dưỡng → hoại tử khô → tự rụng ra khỏi ống hậu môn sau vài ngày.

Mục tiêu của thắt trĩ không phải là “cắt bỏ” mà là kích hoạt cơ chế tự loại bỏ của cơ thể, từ đó giảm đau, chảy máu, sa búi trĩ và các triệu chứng khó chịu khác.

2. Các phương pháp thắt búi trĩ phổ biến hiện nay

2.1. Thắt trĩ bằng vòng cao su (Rubber Band Ligation – RBL)

Nguyên lý:

• Dùng một dụng cụ chuyên biệt (ligator) để đưa một vòng cao su nhỏ vào gốc búi trĩ nội.
• Vòng cao su thắt chặt gốc búi trĩ, khiến máu không lưu thông được đến đây.
• Búi trĩ hoại tử khô và rụng sau 5–10 ngày.

Ưu điểm:

• Thủ thuật nhanh, chỉ mất vài phút.
• Ít đau (nếu thắt đúng vị trí trên đường lược).
• Có thể thực hiện ngoại trú.

Nhược điểm:

• Chỉ áp dụng cho trĩ nội độ 2 hoặc độ 3 không có biến chứng.
• Có thể gây đau nếu thắt sai vị trí (dưới đường lược – vùng có cảm giác).
• Nguy cơ chảy máu thứ phát khi búi trĩ rụng (hiếm gặp nhưng cần theo dõi)

2.2. Thắt trĩ bằng hệ thống CRH O’Regan

Phương pháp này sử dụng một thiết bị chuyên dụng dùng một lần có dạng như ống tiêm nhỏ (disposable ligator) để tạo lực hút và đưa vòng cao su vào đúng vị trí mà không cần dùng kẹp kim loại, nhờ đó giảm thiểu cảm giác đau và nguy cơ biến chứng sau thủ thuật.

CRH O’Regan được thực hiện nhanh chóng ngay tại phòng khám, không cần gây mê, không cần chuẩn bị trước (như nhịn ăn hay sử dụng thuốc nhuận tràng), và người bệnh có thể quay lại làm việc trong cùng ngày.

Cơ chế hoạt động

• Bác sĩ sử dụng thiết bị CRH O’Regan ligator để tạo lực hút nhẹ, kéo búi trĩ vào trong đầu ống thiết bị.
• Khi mô trĩ đã được hút vào trong ống, một vòng cao su nhỏ sẽ được thả ra và thắt quanh phần gốc của búi trĩ.
• Vòng thắt ngăn lưu lượng máu đến búi trĩ, khiến nó hoại tử và rụng đi tự nhiên sau vài ngày, tương tự như phương pháp thắt bằng vòng cao su truyền thống.
• Vì vòng cao su được đặt vào khu vực không có dây thần kinh cảm giác đau, nên bệnh nhân gần như không cảm thấy đau.

Ưu điểm nổi bật

• Ít đau hơn nhiều so với phương pháp thắt vòng cao su truyền thống (dùng kẹp kim loại).
• Không cần chuẩn bị trước thủ thuật như nhịn ăn, gây mê hoặc thuốc nhuận tràng.
• Không cần dụng cụ nội soi hay thiết bị chuyên biệt khác ngoài bộ CRH O’Regan.
• Thủ thuật nhanh, chỉ mất chưa đến 1 phút để thực hiện.
• Người bệnh có thể ra về ngay và quay lại làm việc trong cùng ngày.
• Rất ít biến chứng (dưới 1% trường hợp gặp đau nặng hoặc biến chứng sau thủ thuật).
• Tỷ lệ tái phát thấp, dưới 5% sau 2 năm (tương đương với nhiều ca cắt trĩ ngoại khoa).

Nhược điểm và lưu ý

• Mỗi lần điều trị chỉ thắt được 1 búi trĩ, do đó nếu người bệnh có nhiều búi trĩ, cần chia thành 3 đợt điều trị riêng biệt, cách nhau khoảng 2 tuần.
• Chi phí tại các cơ sở sử dụng thiết bị CRH O’Regan thường cao hơn so với thắt trĩ truyền thống.
• Phương pháp này chỉ phù hợp với trĩ nội độ I đến độ III, không dùng cho trĩ ngoại hoặc trĩ có biến chứng như viêm nhiễm, huyết khối, sa nghẹt nặng.

2.3. Thắt trĩ nội soi (Endoscopic Band Ligation)

Thắt trĩ nội soi (Endoscopic Band Ligation) là một phương pháp điều trị bệnh trĩ, đặc biệt là trĩ nội, sử dụng kỹ thuật nội soi để thắt búi trĩ lại bằng một vòng cao su nhỏ, nhằm cắt đứt nguồn cung cấp máu cho búi trĩ, từ đó làm cho búi trĩ teo đi và tự rụng sau vài ngày.

Nguyên lý:

• Ống soi hậu môn giúp định vị búi trĩ chính xác hơn.
• Dụng cụ gắn vòng cao su vào búi trĩ thông qua kênh thao tác của ống soi.

Ưu điểm:

• Chính xác hơn, đặc biệt ở người có cơ địa phức tạp hoặc nhiều búi trĩ.
• Có thể xử lý được nhiều búi trĩ trong một lần nội soi.
• Phù hợp với những người sợ đau hoặc có nguy cơ biến chứng cao.

Nhược điểm:

• Chỉ có ở các trung tâm nội soi chuyên sâu.
• Chi phí cao hơn so với thắt thông thường.

3. Chỉ định và chống chỉ định

Phương pháp thắt búi trĩ thường được áp dụng trong các trường hợp sau:

• Trĩ nội độ 2 hoặc độ 3, có triệu chứng rõ rệt như chảy máu, sa búi trĩ, đau rát.
• Không đáp ứng với điều trị nội khoa (dùng thuốc, chế độ ăn).
• Bệnh nhân mong muốn điều trị ít xâm lấn, không phẫu thuật.

Các trường hợp không được chỉ định phương pháp thắt búi trĩ:

• Trĩ độ 4, sa trĩ không thể đẩy lên, có nguy cơ hoại tử hoặc nghẹt.
• Trĩ ngoại hoặc trĩ hỗn hợp có trĩ ngoại nổi bật (do không thể thắt ở vị trí chính xác).
• Nhiễm trùng hậu môn, nứt hậu môn cấp, áp-xe hậu môn.
• Bệnh nhân rối loạn đông máu, đang dùng thuốc chống đông mà không thể ngưng.
• Phụ nữ mang thai (tùy giai đoạn và mức độ trĩ, cần cá nhân hóa quyết định).

4. Sau khi thắt trĩ bao lâu thì búi trĩ rụng?

Thời gian búi trĩ rụng sau khi thắt tùy thuộc vào phương pháp sử dụng, thể trạng người bệnh và đặc điểm búi trĩ. Trung bình 5 – 10 ngày sau thắt, búi trĩ sẽ rụng một cách tự nhiên. Nếu chỉ xét riêng kỹ thuật thắt búi trĩ bằng vòng cao su truyền thống thì quá trình hoại tử và rụng búi trĩ thường diễn ra theo chu trình như sau:

• Ngày 1–2: Búi trĩ bị thắt chặt bằng vòng cao su, máu không thể lưu thông đến búi trĩ → bắt đầu thiếu máu nuôi.
• Ngày 3–5: Búi trĩ chuyển sang màu tím sẫm hoặc đen, có thể cảm thấy cộm nhẹ hoặc đau âm ỉ (cảm giác này nên giảm dần, không tăng lên).
• Ngày 5–10: Búi trĩ hoại tử khô và rụng, thường không gây đau vào lúc rụng. Một số trường hợp sẽ thấy chảy máu nhẹ trong phân hoặc giấy vệ sinh vài hôm sau đó – đây là hiện tượng thường gặp, miễn là máu không ra thành dòng hoặc kéo dài quá 2–3 ngày.

Lưu ý:

• Không nên rặn mạnh hoặc cố tình đẩy búi trĩ ra ngoài. Hãy để quá trình rụng xảy ra tự nhiên, vì bất kỳ can thiệp thô bạo nào cũng có thể gây chảy máu, nhiễm trùng hoặc đau dữ dội.
• Một số người không nhận biết chính xác thời điểm búi trĩ rụng, bởi vì nó xảy ra trong lúc đi vệ sinh và không gây cảm giác đặc biệt.

5. Những dấu hiệu cần đi tái khám sớm sau khi thắt trĩ

Thông thường, sau thủ thuật thắt búi trĩ, người bệnh sẽ được theo dõi ngoại trú và không cần nằm viện. Tuy nhiên, có một số trường hợp cần tái khám sớm hơn dự kiến vì có thể tiềm ẩn biến chứng.

Dưới đây là những dấu hiệu cảnh báo:

5.1. Chảy máu nhiều, kéo dài

• Lượng máu ra nhiều hơn 1–2 thìa canh, đặc biệt là nếu máu chảy thành dòng chứ không chỉ vài giọt loang.
• Máu tiếp tục ra trên 3 ngày kể từ thời điểm búi trĩ rụng.
• Cảm thấy chóng mặt, hoa mắt hoặc tụt huyết áp sau đi tiêu.

5.2. Đau dữ dội, không đáp ứng với thuốc

• Đau tăng dần thay vì giảm.
• Cảm giác đau buốt, nhói như dao cắt, đặc biệt khi ngồi hoặc đi tiêu.

5.3. Sốt, rét run, tiết dịch mủ

• Triệu chứng này gợi ý nhiễm trùng vùng hậu môn – hiếm nhưng nghiêm trọng.
• Nếu có mùi hôi, dịch mủ, kèm theo đỏ nóng vùng hậu môn, cần khám ngay.

5.4. Không thấy búi trĩ rụng sau 2 tuần

• Có thể do vòng cao su tuột hoặc thắt sai vị trí, dẫn đến thất bại điều trị.
• Bệnh nhân vẫn cảm giác cộm, tức, hoặc búi trĩ lòi ra khi rặn.

5.5. Tiểu khó, bí tiểu

• Phản xạ hậu môn – trực tràng bị kích thích mạnh có thể gây ảnh hưởng lên bàng quang, nhất là ở nam giới.
• Nếu không tiểu được trong 6–8 giờ sau thủ thuật, nên liên hệ bác sĩ.

6. Các câu hỏi thường gặp

Dưới đây là những câu hỏi phổ biến mà người bệnh từng thắt trĩ thường nêu ra trong quá trình tái khám hoặc tư vấn hậu điều trị.

6.1. Sau khi thắt trĩ tôi có thể đi làm lại bình thường không?

Hoàn toàn có thể đi làm lại sau 1–2 ngày nếu công việc không nặng. Tuy nhiên, nên tránh ngồi lâu, đứng lâu và khiêng vác nặng trong ít nhất 1 tuần đầu tiên.

6.2. Đi ngoài có làm vòng cao su tuột không?

Nếu đi tiêu bình thường, vòng cao su sẽ không tuột. Tuy nhiên, nếu rặn mạnh, táo bón hoặc tiêu chảy liên tục, nguy cơ vòng bị bật ra sẽ tăng lên → búi trĩ không rụng hoặc rụng sớm gây chảy máu nhiều.

6.3. Sau khi rụng, búi trĩ có mọc lại không?

Phương pháp thắt trĩ chỉ loại bỏ búi trĩ hiện tại, không điều trị nguyên nhân gốc (áp lực tĩnh mạch). Nếu không thay đổi thói quen sống, búi trĩ mới có thể phát triển lại sau vài tháng đến vài năm.

6.4. Thắt trĩ có đau không?

Có thể không đau hoặc đau nhẹ, đặc biệt trong 24–72 giờ đầu. Mức độ đau phụ thuộc vị trí búi trĩ và ngưỡng chịu đau từng người. Thường dùng thuốc giảm đau thông thường là đủ.

6.5. Sau khi thắt trĩ, tôi có thể quan hệ tình dục không?

Nên tránh quan hệ tình dục trong 7–10 ngày đầu, nhất là quan hệ đường hậu môn, để tránh kích ứng vùng điều trị.

Như vậy, thắt búi trĩ là một thủ thuật ngoại khoa đơn giản, ít xâm lấn và hiệu quả trong điều trị trĩ nội độ 2 và 3. Phương pháp này có nhiều ưu điểm như thời gian thực hiện nhanh, ít đau, phục hồi nhanh và ít biến chứng. Tuy nhiên, người bệnh cần tuân thủ đúng chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ để đạt hiệu quả tốt nhất và tránh các biến chứng có thể xảy ra.