Trĩ là một bệnh lý phổ biến nhưng nhiều người thường e ngại khi nhắc đến hoặc trì hoãn việc khám. Việc hiểu rõ quy trình khám, các lưu ý cần thiết và chuẩn bị tốt trước khi đến cơ sở y tế sẽ giúp quá trình khám diễn ra hiệu quả. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn toàn bộ những điều cần biết khi đi khám trĩ, từ chuẩn bị đến chăm sóc sau khám.
Mục lục
1. Vì sao cần khám trĩ sớm?
Trĩ là tình trạng các tĩnh mạch ở hậu môn và trực tràng sưng phồng hoặc giãn quá mức. Đây là một bệnh lý rất phổ biến, gặp ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là người trung niên và người cao tuổi. Tuy nhiên, nhiều người thường ngại hoặc xấu hổ khi chia sẻ các triệu chứng, dẫn đến trì hoãn việc khám.
Nguy cơ biến chứng nếu chủ quan:
- Chảy máu khi đi đại tiện: Đây là triệu chứng phổ biến nhất, có thể dẫn đến thiếu máu mạn tính nếu kéo dài.
- Thiếu máu: Do mất máu kéo dài, người bệnh có thể mệt mỏi, chóng mặt, da xanh xao.
- Sa trĩ nặng: Trĩ nội có thể sa ra ngoài hậu môn, gây đau, khó chịu, thậm chí nhiễm trùng.
- Nhiễm trùng: Vết nứt hoặc trĩ sa ra ngoài lâu ngày không được điều trị có thể nhiễm khuẩn, dẫn đến viêm, áp xe hậu môn.
- Ảnh hưởng chất lượng sống: Đau, ngứa, chảy máu khiến sinh hoạt, làm việc và đời sống tình dục bị ảnh hưởng.
Tóm lại, việc khám trĩ sớm giúp xác định chính xác mức độ bệnh, tránh biến chứng nặng, lựa chọn phương pháp điều trị hiệu quả và kịp thời.
2. Ai nên đi khám và khi nào khám?
Triệu chứng cảnh báo người bệnh cần đi khám ngay
- Chảy máu khi đi đại tiện: Máu đỏ tươi nhỏ giọt hoặc dính trên giấy vệ sinh, phân.
- Đau hoặc khó chịu ở hậu môn: Có thể kèm ngứa, cảm giác căng tức, đau khi ngồi hoặc đi lại.
- Sa trĩ: Trĩ nội có thể sa ra ngoài khi đại tiện và tự co lại, hoặc không co lại, gây khó chịu.
- Sưng, tấy hoặc nốt thịt thừa quanh hậu môn: Trĩ ngoại thường có triệu chứng này.
Nhóm đối tượng có nguy cơ cao
- Người làm việc ngồi nhiều hoặc đứng lâu: Nhân viên văn phòng, lái xe, thợ may… dễ tăng áp lực lên tĩnh mạch hậu môn.
- Người bị táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài: Tình trạng rặn mạnh khi đi đại tiện làm tăng nguy cơ trĩ.
- Phụ nữ mang thai và sau sinh: Áp lực ổ bụng, thay đổi hormone dễ dẫn đến trĩ.
- Người thừa cân, béo phì: Tăng áp lực vùng chậu, dễ hình thành trĩ.
- Người có tiền sử gia đình bị trĩ: Yếu tố di truyền có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Lưu ý: Ngay cả khi triệu chứng chưa nghiêm trọng, nếu xuất hiện các dấu hiệu kể trên hoặc nằm trong nhóm nguy cơ cao, nên đi khám để phòng ngừa biến chứng.
3. Chuẩn bị trước khi đi khám
Đi khám trĩ không chỉ đơn giản là đến gặp bác sĩ, mà cần chuẩn bị đầy đủ cả thông tin y tế, tâm lý và các thủ tục cần thiết. Việc chuẩn bị kỹ càng giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác và người bệnh bớt lo lắng.
3.1. Chuẩn bị thông tin y tế cá nhân
Một trong những bước quan trọng là tập hợp đầy đủ thông tin y tế cá nhân:
- Tiền sử bệnh lý: Bao gồm các bệnh lý mạn tính như tiểu đường, tim mạch, rối loạn tiêu hóa, hoặc tiền sử bệnh hậu môn – trực tràng. Những thông tin này giúp bác sĩ đánh giá nguy cơ và lựa chọn phương pháp khám phù hợp.
- Thuốc đang dùng và dị ứng thuốc: Ghi lại các loại thuốc đang sử dụng, bao gồm thuốc kê đơn, thực phẩm chức năng, thảo dược, vì một số thuốc có thể ảnh hưởng đến xét nghiệm hoặc quá trình điều trị. Đồng thời, báo với bác sĩ nếu có bất kỳ dị ứng thuốc nào.
- Lịch sử triệu chứng: Ghi chú cụ thể các triệu chứng liên quan đến trĩ: thời gian xuất hiện, mức độ đau hoặc chảy máu, tình trạng sa trĩ, sự thay đổi theo thời gian, các yếu tố làm triệu chứng nặng hơn hoặc nhẹ đi.
Việc cung cấp thông tin chi tiết giúp bác sĩ xác định giai đoạn bệnh, phân loại trĩ và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.
3.2. Chuẩn bị tâm lý và thực tế trước khám
Nhiều người ngại khám trĩ vì xấu hổ hoặc lo sợ đau đớn. Tuy nhiên, chuẩn bị tâm lý trước khám sẽ giúp quá trình này dễ chịu hơn:
- Đối mặt với tâm lý ngại: Nhận biết rằng trĩ là bệnh lý phổ biến, bác sĩ đã quen với các tình huống tương tự và sẽ thực hiện khám một cách chuyên nghiệp. Việc giữ bình tĩnh và thoải mái giúp bác sĩ kiểm tra chính xác hơn.
- Chuẩn bị ăn uống: Không nên ăn quá no hoặc uống rượu, bia trước khi khám, vì có thể ảnh hưởng đến quá trình kiểm tra trực tràng.
- Vệ sinh cá nhân: Tắm rửa sạch sẽ, vệ sinh hậu môn giúp bác sĩ quan sát và đánh giá dễ dàng hơn, đồng thời người bệnh cảm thấy tự tin hơn.
3.3. Các loại xét nghiệm và thủ thuật có thể được yêu cầu
Tùy theo tình trạng, bác sĩ có thể đề nghị:
- Khám lâm sàng: Quan sát bên ngoài hậu môn, kiểm tra tình trạng sa trĩ, nứt kẽ, sưng hoặc viêm. Chi phí cho một lần khám với bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa hoặc hậu môn – trực tràng thường dao động từ 100.000 – 300.000 VNĐ tùy thuộc vào bệnh viện công hay tư và trình độ của bác sĩ (thông thường, khám giáo sư, phó giáo sư sẽ có chi phí cao hơn).
- Nội soi trực tràng hoặc soi hậu môn: Giúp bác sĩ quan sát chi tiết bên trong ống hậu môn và trực tràng, xác định vị trí, kích thước và loại trĩ. Chi phí khoảng 200.000 – 500.000 VNĐ.
- Xét nghiệm máu: Kiểm tra thiếu máu nếu bệnh nhân có triệu chứng chảy máu kéo dài. Chi phí khoảng 100.000 – 200.000 VNĐ.
- Siêu âm hoặc chẩn đoán hình ảnh khác: Nếu cần loại trừ các bệnh lý khác như polyp, ung thư trực tràng hoặc áp xe hậu môn.
4. Quy trình khám trĩ tại phòng khám/bệnh viện
Hiểu rõ quy trình khám giúp người bệnh chủ động, giảm lo lắng và chuẩn bị tốt hơn.
4.1. Khám lâm sàng ban đầu
Quá trình khám bắt đầu bằng khám lâm sàng cơ bản:
- Hỏi tiền sử và triệu chứng: Bác sĩ sẽ hỏi về các dấu hiệu như chảy máu, đau, ngứa, tình trạng sa trĩ, cũng như các yếu tố nguy cơ (ngồi lâu, táo bón, phụ nữ mang thai). Lối sống, chế độ ăn uống và tiền sử gia đình cũng được xem xét.
- Kiểm tra bên ngoài: Quan sát hậu môn để đánh giá trĩ ngoại, sa trĩ, nứt kẽ hậu môn hoặc các dấu hiệu viêm, sưng tấy. Đây là bước quan trọng để phân loại trĩ và xác định mức độ nghiêm trọng.
4.2. Khám nội soi và đánh giá mức độ trĩ
Để đánh giá chính xác trĩ nội hoặc trĩ hỗn hợp, khám nội soi thường được tiến hành:
- Nội soi trực tràng hoặc soi hậu môn: Một ống soi mảnh được đưa vào hậu môn để quan sát toàn bộ trực tràng và ống hậu môn. Bác sĩ sẽ xác định loại trĩ (nội, ngoại hay hỗn hợp) và mức độ sa trĩ (cấp độ 1 đến 4).
- Đánh giá mức độ trĩ: Thông qua nội soi, bác sĩ có thể xác định tổn thương, mức độ giãn tĩnh mạch và nguy cơ biến chứng. Đây là cơ sở quan trọng để quyết định phương pháp điều trị: từ thay đổi lối sống, dùng thuốc đến can thiệp ngoại khoa.
4.3. Xét nghiệm bổ sung (nếu có)
Một số trường hợp có thể yêu cầu xét nghiệm bổ sung để loại trừ bệnh lý khác hoặc đánh giá sức khỏe tổng thể:
- Xét nghiệm máu: Kiểm tra thiếu máu do mất máu mạn tính, đánh giá chức năng đông máu nếu cần can thiệp.
- Siêu âm hoặc hình ảnh học khác: Khi có nghi ngờ áp xe, polyp hoặc các khối u hậu môn – trực tràng, siêu âm hoặc CT/MRI sẽ hỗ trợ chẩn đoán chính xác hơn.
Khám trĩ sớm và đúng cách là bước quan trọng để phát hiện bệnh kịp thời, giảm nguy cơ biến chứng và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Người bệnh cần chủ động chuẩn bị thông tin, tâm lý và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ. Đồng thời, nắm rõ quyền lợi và trách nhiệm giúp quá trình khám hiệu quả hơn. Bằng việc hiểu rõ quy trình và các lưu ý quan trọng, bạn có thể kiểm soát tình trạng trĩ và duy trì chất lượng sống tốt hơn.
