“Khám trĩ có cần nhịn ăn không?” là câu hỏi nhiều người tìm kiếm ngay khi chuẩn bị đến gặp bác sĩ. Bên cạnh đó là hàng loạt mối bận tâm khác như khám có đau không, quy trình thế nào… Bài viết này sẽ giải đáp chi tiết, để bạn sẵn sàng cho lần khám trĩ đầu tiên mà không còn cảm giác hoang mang.
Mục lục
1. Khám trĩ có cần nhịn ăn không?
Khi chuẩn bị đi khám trĩ, nhiều người băn khoăn không biết có cần nhịn ăn trước khi khám hay không, vì sợ rằng việc ăn uống có thể ảnh hưởng đến kết quả khám hoặc gây khó chịu khi bác sĩ tiến hành thăm khám. Thực tế, câu trả lời không hoàn toàn giống nhau cho mọi trường hợp mà phụ thuộc rất lớn vào phương pháp khám mà bác sĩ sẽ áp dụng.
Thông thường, nếu bác sĩ chỉ khám trĩ bằng cách quan sát bên ngoài, thăm khám bằng tay hoặc soi hậu môn đơn giản thì bạn không cần phải nhịn ăn trước khi khám. Các bước này diễn ra nhanh, nhẹ nhàng và không liên quan đến tiêu hóa sâu bên trong nên việc ăn uống bình thường sẽ không gây ảnh hưởng.
Ngược lại, nếu bạn được chỉ định làm các kỹ thuật chuyên sâu hơn như soi trực tràng hoặc nội soi hậu môn – trực tràng, thì việc nhịn ăn là rất cần thiết để đảm bảo an toàn và độ chính xác của quá trình khám.
Thông thường, nếu cần nội soi hậu môn – trực tràng, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn ngừng ăn ít nhất 6-8 tiếng trước khi tiến hành thủ thuật. Bạn nên hỏi kỹ hướng dẫn từ cơ sở y tế để tuân thủ đúng.
Ngoài việc nhịn ăn, bạn có thể được chỉ định làm sạch ruột bằng cách thụt tháo hoặc sử dụng thuốc xổ do bác sĩ kê đơn. Việc này nhằm loại bỏ phân còn sót lại, giúp hình ảnh nội soi rõ nét và quá trình khám diễn ra thuận lợi, an toàn.
2. Quy trình khám trĩ diễn ra như thế nào?
Việc khám trĩ thường không phức tạp và diễn ra khá nhanh, tuy nhiên do vị trí thăm khám nhạy cảm nên nhiều người vẫn cảm thấy lo lắng, xấu hổ hoặc sợ đau. Thực tế, nếu bạn hiểu rõ quy trình khám sẽ giúp bạn chuẩn bị tốt về tâm lý và hợp tác với bác sĩ một cách thoải mái hơn.
2.1. Hỏi bệnh khai thác thông tin ban đầu
Trước khi bắt đầu khám, bác sĩ sẽ hỏi bạn một số thông tin cơ bản nhằm đánh giá sơ bộ tình trạng bệnh và xác định hướng thăm khám phù hợp.
Các câu hỏi thường bao gồm:
Tiền sử bệnh lý:
- Bạn đã từng bị trĩ chưa? Có từng điều trị nội khoa, ngoại khoa không?
- Có mắc các bệnh liên quan như táo bón mãn tính, tiêu chảy kéo dài, rối loạn tiêu hóa…?
Triệu chứng đang gặp:
- Bạn bị đau rát, ngứa hay có cảm giác cộm ở hậu môn?
- Có chảy máu khi đi tiêu? Lượng máu ít hay nhiều?
- Có thấy búi trĩ sa ra ngoài không? Có tự co lên không?
Thói quen ăn uống và đại tiện:
- Bạn có thường xuyên bị táo bón không?
- Có ăn ít rau, uống ít nước?
- Có ngồi toilet lâu, rặn nhiều khi đi tiêu?
Những câu hỏi này là căn cứ quan trọng giúp bác sĩ nhận diện tình trạng trĩ nội, trĩ ngoại hoặc các vấn đề khác như nứt hậu môn, áp xe quanh hậu môn…
2.2. Các bước khám cơ bản
Sau phần hỏi bệnh, bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng. Các bước diễn ra nhẹ nhàng, nhanh chóng và thường không gây đau đớn nếu bạn giữ tâm lý thoải mái.
Quan sát vùng hậu môn bên ngoài
Bác sĩ sẽ kiểm tra bằng mắt thường để xem có dấu hiệu sưng, viêm, nứt, chảy máu hoặc búi trĩ sa ra ngoài hay không.
Khám bằng tay (thăm trực tràng bằng ngón tay)
Bác sĩ sẽ đeo găng tay y tế, bôi trơn và nhẹ nhàng đưa một ngón tay vào trong hậu môn để sờ nắn các búi trĩ, đánh giá mức độ sa trĩ hoặc phát hiện bất thường khác. Cảm giác có thể hơi khó chịu nhưng chỉ kéo dài vài giây và hoàn toàn không nguy hiểm.
Soi hậu môn bằng ống soi
Ống soi hậu môn là một thiết bị nhỏ bằng nhựa hoặc kim loại, được bôi trơn và đưa nhẹ nhàng vào hậu môn để quan sát kỹ hơn phía trong ống hậu môn. Bác sĩ có thể nhìn thấy các búi trĩ nội, mức độ chảy máu, viêm loét nếu có.
Lưu ý: Tất cả các bước khám đều được thực hiện trong môi trường vô trùng, có tấm chắn hoặc rèm che đảm bảo sự riêng tư tối đa cho người bệnh.
2.3. Có cần nội soi không? Khi nào bác sĩ chỉ định?
Không phải trường hợp nào cũng cần nội soi. Phần lớn bệnh nhân bị trĩ ở mức độ nhẹ đến trung bình chỉ cần thăm khám lâm sàng như trên là đủ. Tuy nhiên, nội soi hậu môn – trực tràng có thể được chỉ định trong các trường hợp sau:
Các trường hợp cần nội soi:
- Nghi ngờ có polyp, viêm loét hoặc khối u vùng trực tràng
- Bệnh nhân trên 40 tuổi bị chảy máu hậu môn (cần loại trừ ung thư)
- Trĩ nội có dấu hiệu phức tạp hoặc đã điều trị nhiều lần nhưng không khỏi
- Người có tiền sử bệnh lý tiêu hóa mãn tính
3. Khám trĩ có đau không?
Một trong những lý do phổ biến khiến nhiều người chần chừ, thậm chí trì hoãn việc đi khám trĩ là sợ đau, sợ khó chịu trong quá trình thăm khám. Tuy nhiên, nếu hiểu đúng về các bước khám và chuẩn bị tâm lý tốt, bạn sẽ thấy rằng việc khám trĩ không hề đáng sợ như tưởng tượng.
Trong đa số trường hợp, việc khám trĩ chỉ gây cảm giác hơi cộm hoặc khó chịu tạm thời do liên quan đến vùng hậu môn – trực tràng vốn khá nhạy cảm.
Khi bác sĩ thăm khám bằng tay hoặc sử dụng ống soi hậu môn, bạn có thể thấy hơi tức nhẹ hoặc buồn đại tiện, nhưng không gây đau nhói hay kéo dài.
Điều quan trọng là bạn giữ tâm lý thoải mái, không gồng cứng cơ hậu môn, vì căng thẳng chỉ khiến cảm giác khó chịu tăng lên.
Việc bạn có cảm thấy đau hay không còn phụ thuộc vào một số yếu tố sau:
Tình trạng bệnh: Nếu trĩ đang viêm nặng, sa búi trĩ lớn hoặc có biến chứng nứt hậu môn, áp xe… thì việc khám có thể gây rát, xót. Tuy nhiên, bác sĩ sẽ thăm khám nhẹ nhàng để giảm tối đa sự đau đớn cho bạn.
Phương pháp khám:
- Khám bằng mắt thường hoặc tay thường không đau.
- Soi hậu môn có thể gây tức nhẹ.
- Nội soi trực tràng thường gây khó chịu nhiều hơn, nhưng bạn sẽ được bôi trơn và hướng dẫn hít thở để hạn chế cảm giác này.
Tay nghề và thái độ của bác sĩ: Khám tại các phòng khám chuyên khoa hoặc bệnh viện uy tín, với bác sĩ có kinh nghiệm, quy trình sẽ diễn ra nhanh gọn và nhẹ nhàng hơn rất nhiều.
4. Những lưu ý trước và sau khi đi khám trĩ
Dù quy trình khám trĩ không quá phức tạp, nhưng chuẩn bị chu đáo và biết cách chăm sóc bản thân sau khi khám sẽ giúp bạn có trải nghiệm tốt hơn, tránh những bất tiện không đáng có. Dưới đây là những điều bạn nên lưu ý:
4.1. Trước khi đi khám
Chuẩn bị giấy tờ cá nhân, bảo hiểm y tế
- Mang theo CMND/CCCD, thẻ bảo hiểm y tế (nếu khám tại bệnh viện công), và sổ khám bệnh cũ (nếu có) để bác sĩ dễ dàng nắm hồ sơ.
- Nếu có kết quả xét nghiệm, nội soi, siêu âm hay toa thuốc trước đây, nên mang theo để tránh phải làm lại từ đầu.
Mặc trang phục dễ thay
- Nên mặc quần áo rộng rãi, dễ cởi/thay, ưu tiên váy hoặc quần có dây thun, giúp bạn thoải mái khi khám vùng hậu môn.
- Hạn chế mặc đồ bó sát, jumpsuit hay quần nhiều lớp gây bất tiện khi thay.
Nếu có chỉ định nhịn ăn, cần tuân thủ
- Trong trường hợp được dặn nội soi trực tràng hoặc nội soi đại tràng, bạn cần nhịn ăn trước 6-8 tiếng hoặc theo đúng hướng dẫn bác sĩ.
- Ngoài ra, có thể được yêu cầu dùng thuốc xổ hoặc thụt tháo trước khi khám, hãy hỏi kỹ nơi khám để chuẩn bị đúng.
Lưu ý nhỏ: Trước khi đi khám, bạn cũng nên vệ sinh nhẹ nhàng vùng hậu môn bằng nước sạch. Không nên dùng xà phòng, dung dịch có mùi mạnh để tránh kích ứng.
4.2. Sau khi khám
Tuân thủ chỉ định điều trị
- Dù được kê toa thuốc uống, thuốc bôi hay chỉ định thủ thuật (chích xơ, cắt trĩ…), hãy nghe kỹ hướng dẫn bác sĩ và tuân thủ đúng liều dùng.
- Không tự ý mua thuốc bên ngoài theo cảm tính hoặc ngừng điều trị khi chưa hết liệu trình – điều này có thể làm bệnh tái phát hoặc nặng thêm.
Theo dõi phản ứng cơ thể sau nội soi (nếu có)
Nếu bạn được thực hiện nội soi trực tràng hoặc đại tràng, hãy để ý các biểu hiện sau:
- Có thể thấy đầy hơi nhẹ, mót rặn hoặc đau tức vùng bụng dưới, đây là phản ứng bình thường và sẽ tự hết sau vài giờ.
- Nếu có đau bụng dữ dội, chảy máu hậu môn kéo dài, sốt, chóng mặt… thì nên liên hệ lại bác sĩ ngay.
Lưu ý:
- Với khám đơn giản: Bạn có thể sinh hoạt bình thường ngay sau khi khám, không cần nghỉ dưỡng.
- Với nội soi có bơm khí hoặc thủ thuật nhỏ: Nên nghỉ ngơi 1-2 tiếng, tránh ăn uống vội sau khi nội soi, đặc biệt nếu bạn bị khó tiêu, đầy bụng.
Gợi ý thêm: Sau khi khám, bạn nên tranh thủ điều chỉnh lại chế độ ăn uống và sinh hoạt để hỗ trợ điều trị – bổ sung rau xanh, uống nhiều nước, tránh rặn khi đi tiêu…
Việc khám trĩ sẽ diễn ra nhẹ nhàng và hiệu quả hơn nhiều nếu bạn chuẩn bị tốt trước khi khám và chăm sóc đúng sau khám. Không chỉ giúp phát hiện bệnh sớm, khám đúng lúc còn giúp bạn tránh được những biến chứng nguy hiểm và điều trị đơn giản hơn rất nhiều.
