Y học cổ truyền từ lâu đã có nhiều cách điều trị hiệu quả các bệnh về tuần hoàn máu, trong đó có giãn tĩnh mạch chân. Thay vì chỉ làm giảm triệu chứng, Đông y tập trung điều hòa khí huyết, tăng cường chức năng tạng phủ và hỗ trợ lưu thông máu, những yếu tố then chốt giúp cải thiện bệnh bền vững. Hãy cùng tìm hiểu cách Đông y ứng dụng vào điều trị giãn tĩnh mạch chân như thế nào.
Mục lục
Hiểu về suy giãn tĩnh mạch chân trong Đông y
Trong Đông y, suy giãn tĩnh mạch chân không chỉ được nhìn nhận dưới góc độ tổn thương mạch máu mà còn liên quan đến sự mất cân bằng khí huyết, tạng phủ, đặc biệt là Tỳ, Thận, Can và khí huyết toàn thân.
Nguyên nhân bệnh theo Đông y:
Khí hư – huyết ứ
Khi khí hư, chức năng vận hành và đưa máu đi khắp cơ thể bị suy yếu, dẫn đến huyết ứ trệ ở phần dưới cơ thể, đặc biệt là chân. Huyết ứ lâu ngày sinh ra tĩnh mạch giãn, nổi rõ, gây cảm giác nặng chân, tê mỏi và đau nhức.
Tỳ hư
Tỳ chủ vận hóa đảm nhiệm việc tiêu hóa và vận chuyển thủy dịch. Khi tỳ hư, thủy thấp tích tụ, gây phù nề, nặng chân, lâu dần ảnh hưởng đến mạch máu ở chi dưới.
Thận khí suy
Thận chủ cốt tủy và điều khiển thủy dịch. Khi thận yếu, khả năng co bóp và điều hòa tuần hoàn máu bị giảm, dẫn đến máu dễ ứ trệ ở chân, làm giãn nở mạch.
Can uất, khí trệ
Can chủ sơ tiết, điều hòa dòng chảy của khí. Khi Can khí uất kết, khí huyết không được lưu thông, cũng dẫn đến tình trạng tắc nghẽn tuần hoàn, sinh ra huyết ứ và biểu hiện rõ ở vùng chi dưới.
Biểu hiện theo Đông y
Người bị suy giãn tĩnh mạch thường có các biểu hiện như:
- Chân nặng, mỏi, tê bì, có cảm giác châm chích như kim châm
- Sưng nhẹ cổ chân hoặc bắp chân, đặc biệt vào buổi chiều
- Gân xanh nổi ngoằn ngoèo dưới da
- Cảm giác nóng rát vùng tĩnh mạch, nặng hơn khi đứng lâu
Các phương pháp Đông y chữa suy giãn tĩnh mạch chân
Nguyên tắc điều trị của Đông y là hành khí, hoạt huyết, tán ứ, đồng thời bổ khí và củng cố thành mạch. Các phương pháp thường được sử dụng bao gồm:
- Phương pháp áp dụngDùng thảo dược: Đan sâm, Xuyên khung, Ngưu tất, Ích mẫu, Hoàng kỳ, Bạch truật…
- Châm cứu – xoa bóp: kích thích lưu thông khí huyết, giảm đau và phù
Bài thuốc đông y
Bài thuốc điều trị:
- Đương quy, xích thuocj, đan sâm, hoa hòe mỗi vị 20g
- Hồng hoa, xuyên khung, sinh địa mỗi vị 15g
- Đào nhân 16g
- Hoàng kỳ 12g
- Thục địa 10g
Cách sắc thuốc và sử dụng:
- Sơ chế sạch các vị thuốc
- Cho toàn bộ dược liệu vào nồi đất hoặc ấm sắc thuốc, thêm khoảng 1,5 – 2 lít nước.
- Sắc lửa nhỏ đến khi còn khoảng 500 – 700ml nước.
- Chắt lấy nước thuốc, chia 2 lần uống trong ngày, sau ăn khoảng 30 phút, khi còn ấm.
- Duy trì uống đều đặn mỗi ngày 1 thang, liên tục trong 20-30 ngày (tùy cơ địa và mức độ triệu chứng).
Trong quá trình dùng thuốc, người bệnh cần kiêng các loại thực phẩm cay nóng, khó tiêu như ớt, tiêu, rượu bia; đồng thời nên tăng cường ăn rau xanh, hoa quả tươi, uống đủ nước và ngủ đủ giấc để nâng cao hiệu quả điều trị.
Bấm huyệt
Phương pháp này dựa trên việc tác động vào các huyệt đạo quan trọng như Dũng Tuyền, Thừa Sơn, Phục Lưu, Ngụy Trung… giúp giảm đau, hạn chế tình trạng ứ máu và tăng sức bền cho thành mạch. Không chỉ hỗ trợ giảm triệu chứng tức thì, bấm huyệt còn giúp cải thiện dần hệ tuần hoàn, ngăn bệnh tiến triển nặng hơn nếu được thực hiện đúng cách và đều đặn.
Tuy nhiên, để bấm huyệt đạt hiệu quả và an toàn, người bệnh cần thực hiện đúng kỹ thuật. Không nên dùng lực quá mạnh gây đau nhức hay bầm tím, cảm giác đúng là hơi tê tức nhẹ tại vùng huyệt hoặc lan theo đường kinh. Mỗi huyệt chỉ nên bấm từ 1 đến 3 phút, kết hợp xoa bóp nhẹ trước và sau khi bấm để làm ấm cơ, giúp khí huyết lưu thông tốt hơn.
Ngoài ra, nên thực hiện khi cơ thể ở trạng thái ổn định, tránh bấm lúc đói, quá no hoặc khi mệt mỏi. Đặc biệt, những người có bệnh nền như tim mạch, huyết áp cao, tiểu đường hoặc phụ nữ mang thai nên tham khảo ý kiến chuyên gia y học cổ truyền trước khi áp dụng thường xuyên để đảm bảo phù hợp và an toàn.
Xoa bóp chân
Xoa bóp là một phương pháp hỗ trợ hiệu quả cho người bị suy giãn tĩnh mạch, giúp cải thiện tuần hoàn máu, giảm đau nhức, sưng phù. Tuy nhiên, việc xoa bóp cần được thực hiện đúng cách để tránh làm tổn thương các tĩnh mạch.
Nguyên tắc xoa bóp
- Đi theo chiều máu về tim: Luôn xoa bóp từ dưới lên trên, tức là từ cổ chân lên đầu gối, rồi lên đùi. Tuyệt đối không xoa bóp theo chiều ngược lại vì sẽ làm tăng áp lực lên tĩnh mạch.
- Lực nhẹ nhàng: Chỉ nên dùng lực nhẹ nhàng, không ấn mạnh trực tiếp lên các tĩnh mạch bị giãn nổi. Lực mạnh có thể làm tổn thương thành mạch đã yếu.
- Sử dụng dầu hoặc kem: Nên dùng dầu massage, kem dưỡng ẩm hoặc tinh dầu để giảm ma sát, giúp các động tác xoa bóp mềm mại và dễ chịu hơn.
Các bước thực hiện
- Bắt đầu: Thoa đều dầu massage lên vùng chân cần xoa bóp.
- Xoa bóp bàn chân: Dùng ngón tay cái và các ngón còn lại xoa nhẹ nhàng từ các ngón chân lên mu bàn chân, sau đó đến mắt cá chân.
- Xoa bóp bắp chân: Dùng cả lòng bàn tay ôm lấy bắp chân, xoa và vuốt nhẹ nhàng theo chiều từ cổ chân lên đầu gối. Có thể thực hiện động tác vặn xoắn nhẹ nhàng.
- Xoa bóp đùi: Tiếp tục xoa và vuốt nhẹ nhàng từ đầu gối lên háng.
- Kết thúc: Thực hiện xoa bóp mỗi bên chân khoảng 10-15 phút.
Lưu ý quan trọng
Tránh xoa bóp khi có vết loét: Nếu vùng da bị suy giãn tĩnh mạch có vết loét, sưng viêm, không nên xoa bóp trực tiếp lên vùng đó.
Tham khảo ý kiến bác sĩ: Tốt nhất, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu để được hướng dẫn kỹ thuật xoa bóp phù hợp với tình trạng bệnh của mình.
Xoa bóp chỉ là một biện pháp hỗ trợ. Để đạt hiệu quả tốt nhất, cần kết hợp với các phương pháp khác như mang vớ y khoa, tập thể dục, chế độ ăn uống hợp lý và điều trị theo chỉ định của bác sĩ.
Theo Đông y, suy giãn tĩnh mạch không chỉ là bệnh của hệ mạch máu mà còn là biểu hiện của sự rối loạn khí huyết và tạng phủ. Việc điều trị hiệu quả cần đi từ gốc, điều hòa khí huyết, kiện tỳ bổ thận, hoạt huyết hóa ứ, kết hợp thảo dược, xoa bóp và điều chỉnh thói quen sinh hoạt. Đây là hướng đi an toàn và có thể phối hợp tốt với điều trị Tây y.
