Cắt trĩ xong vẫn lòi – Nguyên nhân và cách giải quyết

Phẫu thuật cắt trĩ là phương pháp phổ biến để loại bỏ các búi trĩ gây đau đớn, chảy máu và khó chịu khi đi vệ sinh. Tuy nhiên, không ít người sau mổ lại gặp tình trạng “cắt trĩ xong vẫn lòi”, tức là vẫn thấy có một khối thịt hoặc búi mô nhô ra ở vùng hậu môn. Điều này khiến nhiều bệnh nhân lo lắng, thậm chí nghĩ rằng ca mổ thất bại. Trên thực tế, tình trạng này có nhiều nguyên nhân và không phải lúc nào cũng là do phẫu thuật hỏng.

1. Cắt trĩ xong vẫn lòi nguyên nhân là gì?

Nhiều người nghĩ rằng sau phẫu thuật cắt trĩ, mọi khó chịu ở hậu môn sẽ chấm dứt hoàn toàn. Tuy nhiên, thực tế không ít trường hợp vẫn nhận thấy có một khối mô lồi ra ngoài khi đi vệ sinh hoặc thậm chí ngay cả lúc nghỉ ngơi. Khối này có thể có nhiều hình dạng và tính chất khác nhau:

• Mềm, kèm theo sưng đỏ: thường liên quan đến tình trạng phù nề sau mổ.
• Gồ ghề, màu sắc tương tự niêm mạc hậu môn, có thể là biểu hiện của sa niêm mạc hoặc phần trĩ còn sót.
• Không đau hoặc gây đau khi đi vệ sinh, tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra.

Việc quan trọng nhất trong giai đoạn này là xác định chính xác bản chất của khối lồi. Bởi mỗi nguyên nhân sẽ đòi hỏi cách xử lý khác nhau và nếu chậm trễ hoặc điều trị sai hướng, tình trạng có thể kéo dài, ảnh hưởng đến kết quả phẫu thuật cũng như chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến khiến sau mổ trĩ vẫn thấy lòi ở hậu môn:

1.1. Trĩ chưa được loại bỏ hết (còn sót búi trĩ)

Trong một số trường hợp, phẫu thuật không loại bỏ toàn bộ búi trĩ, đặc biệt là khi:

• Trĩ nhiều búi, lan rộng.
• Phẫu thuật ưu tiên bảo tồn mô lành để giảm biến chứng.
• Kỹ thuật mổ hoặc kinh nghiệm phẫu thuật viên còn hạn chế.

Hậu quả là sau khi hồi phục, phần búi trĩ còn lại vẫn tồn tại và tiếp tục sa xuống khi người bệnh rặn, ngồi lâu hoặc vận động mạnh.

1.2. Sa niêm mạc trực tràng hoặc sa hậu môn

Không phải khối lồi nào cũng là trĩ. Một số người trước mổ đã có sa niêm mạc trực tràng hoặc sa hậu môn nhẹ, nhưng triệu chứng giống trĩ nên bị bỏ sót. Sau mổ, hiện tượng sa này vẫn tồn tại hoặc nặng hơn do mô nâng đỡ hậu môn yếu đi.

• Sa niêm mạc trực tràng: Lớp lót bên trong trực tràng trượt xuống và lòi ra ngoài.
• Sa hậu môn: Toàn bộ thành hậu môn bị đẩy ra ngoài, thường gặp ở người lớn tuổi hoặc người có cơ sàn chậu yếu.

1.3. Phù nề sau mổ

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất và ít nghiêm trọng nhất. Sau phẫu thuật, mô vùng hậu môn thường bị sưng do phản ứng viêm tự nhiên của cơ thể. Phù nề có thể khiến vết mổ trông như một khối lồi, nhưng thực chất sẽ giảm dần khi:

• Vết thương lành.
• Phù tiêu sau 2-4 tuần.
  Tuy nhiên, trong giai đoạn này người bệnh cần chăm sóc tốt để tránh nhiễm trùng hoặc chảy máu, vì tình trạng sưng có thể làm việc vệ sinh trở nên khó khăn.

1.4. Tái phát trĩ

Ngay cả sau phẫu thuật, trĩ vẫn có thể tái phát nếu:

• Chế độ ăn thiếu chất xơ, uống ít nước.
• Thói quen rặn mạnh khi đi vệ sinh.
• Ngồi lâu một chỗ, ít vận động.
• Làm việc nặng nhọc, bê vác quá sức.

Trĩ tái phát thường xuất hiện vài tháng đến vài năm sau mổ, nhưng nếu tái phát sớm (trong vài tuần – vài tháng), cần xem lại cả kỹ thuật mổ và yếu tố sinh hoạt.

1.5. Các bệnh lý hậu môn – trực tràng khác

Một số bệnh khác có thể tạo khối lồi ở vùng hậu môn, ví dụ:

• Polyp ống hậu môn.
• U lành tính (u mỡ, u xơ).
• Khối u ác tính (hiếm nhưng cần lưu ý nếu khối lồi kèm chảy máu, đau bất thường).

Những trường hợp này cần thăm khám và chẩn đoán hình ảnh, nội soi để xác định.

2. Khi nào cần đi khám ngay?

• Khối lồi kèm chảy máu nhiều.
• Đau dữ dội, sốt, tiết dịch hôi (nguy cơ nhiễm trùng).
• Khối lồi ngày càng to, cứng, đổi màu.
• Có dấu hiệu tắc nghẽn, không đi ngoài được.

3. Cách xử lý khi phát hiện búi lòi sau mổ

3.1. Đánh giá và chẩn đoán lại

Khi phát hiện búi lòi sau phẫu thuật cắt trĩ, bước đầu tiên cần làm là tiến hành đánh giá lại tình trạng một cách toàn diện. Bác sĩ sẽ thực hiện thăm khám hậu môn – trực tràng bằng tay để cảm nhận cấu trúc khối lòi, xác định tính chất (mềm, cứng, phù nề hay có mạch máu giãn) và mức độ sa.

Tiếp đó, trong nhiều trường hợp, bệnh nhân sẽ được chỉ định nội soi hậu môn – trực tràng nhằm quan sát trực tiếp toàn bộ ống hậu môn và phần dưới của trực tràng, giúp phân biệt rõ giữa tái phát trĩ, phù nề hay sa niêm mạc. Nếu nghi ngờ có khối bất thường nằm sâu, bác sĩ có thể dùng siêu âm hậu môn để đánh giá lớp cơ và mô xung quanh.

Việc chẩn đoán chính xác ở giai đoạn này có ý nghĩa quyết định, bởi nó giúp lựa chọn hướng điều trị phù hợp, tránh can thiệp quá mức hoặc bỏ sót nguyên nhân thực sự. Người bệnh không nên tự chẩn đoán qua hình ảnh trên mạng hoặc nghe lời mách bảo, vì các tình trạng này dễ bị nhầm lẫn và có mức độ nguy hiểm khác nhau.

3.2. Điều trị nội khoa hỗ trợ

Nếu kết quả chẩn đoán cho thấy tình trạng lòi búi là do phù nề hoặc sưng viêm nhẹ, điều trị nội khoa sẽ được ưu tiên để giảm triệu chứng và hỗ trợ phục hồi.

Các biện pháp thường áp dụng:

• Thuốc kháng viêm, thuốc bôi hoặc thuốc đặt hậu môn: giúp giảm sưng, giảm đau và hạn chế viêm nhiễm.
• Thuốc nhuận tràng nhẹ hoặc bổ sung chất xơ hòa tan: hỗ trợ đi tiêu dễ dàng, tránh rặn mạnh gây tổn thương thêm.

Điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt:

• Tăng cường rau xanh, trái cây tươi.
• Uống đủ 1,5-2 lít nước mỗi ngày.
• Hạn chế thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ.
• Duy trì vận động nhẹ nhàng, tránh ngồi hoặc đứng lâu một tư thế.

Hỗ trợ giảm triệu chứng tại chỗ:

Chườm lạnh vùng hậu môn vài lần mỗi ngày để giảm sưng và cảm giác khó chịu.

Thời gian theo dõi:

• Điều trị nội khoa thường cần 1-3 tuần để thấy rõ hiệu quả.
• Nếu sau thời gian này tình trạng không cải thiện, bác sĩ sẽ cân nhắc chuyển sang phương pháp điều trị khác phù hợp hơn.

3.3. Phục hồi chức năng cơ hậu môn – sàn chậu

Trong nhiều trường hợp, tình trạng búi lòi sau mổ có liên quan đến yếu cơ hậu môn hoặc sàn chậu, khiến khả năng giữ búi và niêm mạc bị giảm. Khi đó, phục hồi chức năng cơ đóng vai trò quan trọng để cải thiện kiểm soát và hạn chế tái phát.

Các bài tập Kegel được coi là phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả: người bệnh siết chặt cơ hậu môn (như khi cố gắng nhịn đi vệ sinh) trong 5 giây, sau đó thả lỏng 5 giây, lặp lại 10-15 lần mỗi lần tập, ngày 2-3 lần.

Ngoài Kegel, có thể áp dụng các bài tập nâng hông, yoga nhẹ hoặc đi bộ để tăng cường tuần hoàn và sức bền cơ. Việc tập luyện cần duy trì đều đặn trong nhiều tuần đến nhiều tháng mới phát huy hiệu quả.

Đồng thời, người bệnh cần chú ý tránh các thói quen xấu gây áp lực lên vùng hậu môn, bao gồm:

• Rặn mạnh khi đi vệ sinh.
• Ngồi lâu trên bồn cầu.
• Mang vác vật nặng.

Kết hợp phục hồi cơ với điều chỉnh lối sống sẽ giúp:

• Nâng cao chất lượng hồi phục.
• Giảm nguy cơ búi lòi tái xuất hiện.

3.4. Xem xét can thiệp y khoa lần hai

Khi các biện pháp nội khoa và phục hồi chức năng không đem lại hiệu quả, hoặc khi nguyên nhân được xác định là trĩ tái phát, sa niêm mạc trực tràng mức độ nặng, bác sĩ sẽ cân nhắc can thiệp y khoa lần hai. Quyết định này dựa trên mức độ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, tình trạng sức khỏe tổng quát và nguy cơ biến chứng nếu trì hoãn.

Can thiệp có thể là phẫu thuật lại hoặc áp dụng các phương pháp ít xâm lấn như thắt vòng cao su, tiêm xơ, hoặc cắt trĩ bằng sóng cao tần. Các kỹ thuật hiện đại như Longo hay laser có ưu điểm ít đau, thời gian hồi phục nhanh và hạn chế tổn thương mô lành. Tuy nhiên, phẫu thuật lần hai cần được cân nhắc kỹ vì mô vùng hậu môn đã từng phẫu thuật sẽ nhạy cảm và dễ hình thành sẹo xơ.

Do đó, người bệnh nên trao đổi kỹ với bác sĩ phẫu thuật chuyên khoa hậu môn – trực tràng, hiểu rõ lợi ích và rủi ro trước khi quyết định. Việc can thiệp sớm, đúng kỹ thuật sẽ giúp khắc phục triệt để tình trạng búi lòi, hạn chế tái phát và cải thiện đáng kể chất lượng sống.

“Cắt trĩ xong vẫn lòi” không phải lúc nào cũng là dấu hiệu mổ thất bại. Có trường hợp chỉ là phản ứng sưng nề bình thường và sẽ giảm dần. Nhưng cũng có khi đó là dấu hiệu của bệnh lý khác hoặc trĩ tái phát, cần được bác sĩ thăm khám để xác định. Hiểu đúng nguyên nhân sẽ giúp người bệnh yên tâm hơn, chăm sóc vết mổ tốt hơn và có kế hoạch điều trị phù hợp, tránh để bệnh kéo dài hoặc biến chứng nặng.