Bệnh trĩ là vấn đề hậu môn – trực tràng phổ biến, có thể gặp ở nhiều độ tuổi, đặc biệt là người ngồi nhiều, táo bón kéo dài. Tuy nhiên, nhiều người vẫn cho rằng đây chỉ là bệnh “phiền toái” chứ không nguy hiểm. Vậy thực tế bệnh trĩ có thể gây ra những biến chứng gì nếu không được điều trị sớm?
Mục lục
1. Bệnh trĩ có nguy hiểm không?
Bệnh trĩ là tình trạng giãn quá mức các tĩnh mạch ở vùng hậu môn – trực tràng, mặc dù gây nhiều khó chịu nhưng bản thân nó không phải là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến tử vong. Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, bệnh có thể tiến triển và gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.
Bệnh trĩ tiến triển có nguy cơ gây ra các biến chứng hết sức nguy hiểm, cụ thể:
1.1. Chảy máu kéo dài, thiếu máu mạn tính
Khi búi trĩ thường xuyên bị cọ xát trong quá trình đại tiện, niêm mạc dễ bị tổn thương và chảy máu. Tình trạng chảy máu ít một nhưng kéo dài khiến cơ thể mất máu mạn tính, dẫn đến thiếu máu với các triệu chứng như hoa mắt, chóng mặt, mệt mỏi, suy giảm trí nhớ và hiệu suất làm việc.
Ở người lớn tuổi hoặc có bệnh nền tim mạch, thiếu máu còn có thể làm tăng gánh nặng cho tim và gây biến chứng nguy hiểm.
1.2. Tắc mạch trĩ, hoại tử búi trĩ
Tắc mạch trĩ là biến chứng cấp tính, xảy ra khi hình thành cục máu đông trong búi trĩ, gây đau nhức dữ dội và sưng nề vùng hậu môn. Nếu không xử lý kịp thời, tình trạng thiếu máu nuôi dưỡng tại chỗ có thể dẫn đến hoại tử mô búi trĩ. Đây là biến chứng nghiêm trọng bắt buộc phải phẫu thuật cấp cứu để loại bỏ mô hoại tử và ngăn ngừa nhiễm trùng lan rộng.
1.3. Nhiễm trùng hậu môn, áp xe hậu môn, rò hậu môn
Búi trĩ sưng to, thường xuyên chảy dịch và máu sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn phát triển nếu vệ sinh không tốt. Nhiễm trùng ban đầu có thể gây sưng đau và sốt, sau đó dẫn đến áp xe hậu môn, một khối mủ tụ quanh vùng trực tràng. Nếu áp xe vỡ hoặc không điều trị triệt để, sẽ tiến triển thành rò hậu môn rất khó chữa và dễ tái phát.
1.4. Sa búi trĩ nặng, mất khả năng tự co lại
Ở giai đoạn nặng, búi trĩ không còn khả năng tự co sau khi đi vệ sinh mà thường xuyên lòi ra ngoài ống hậu môn. Người bệnh phải dùng tay đẩy vào và lâu dần búi trĩ sa hẳn ra ngoài, gây cộm, đau, ngứa, thậm chí viêm loét và nhiễm trùng. Tình trạng này ảnh hưởng lớn đến chất lượng sống, gây bất tiện khi vận động, ngồi lâu hoặc mặc quần chật.
1.5. Tác động đến tâm lý – đời sống cá nhân và công việc
Cảm giác đau đớn, ngứa ngáy, chảy máu và bất tiện trong sinh hoạt khiến người bệnh cảm thấy khó chịu, mệt mỏi, mất tự tin. Họ có thể né tránh giao tiếp, lo lắng quá mức, suy nghĩ tiêu cực hoặc ngại quan hệ tình dục do sợ đau hoặc mất thẩm mỹ. Về lâu dài, những ảnh hưởng này gây suy giảm chất lượng cuộc sống, hiệu suất làm việc và cả mối quan hệ cá nhân.
2. Hướng xử lý đúng khi bị trĩ tránh để bệnh diễn tiến nặng
2.1. Nguyên tắc điều trị
- Bệnh trĩ nếu được phát hiện và xử lý ở giai đoạn sớm (độ 1 – độ 2) thì hoàn toàn có thể kiểm soát tốt bằng điều chỉnh lối sống và điều trị nội khoa (dùng thuốc), không cần can thiệp phẫu thuật.
- Điều trị sớm giúp ngăn ngừa nguy cơ biến chứng, rút ngắn thời gian hồi phục, giảm đau đớn và tiết kiệm chi phí.
- Nếu người bệnh tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ, thay đổi thói quen ăn uống, sinh hoạt hợp lý, thì hiệu quả cải thiện triệu chứng thường thấy rõ sau 1-2 tuần.
2.2. Các phương pháp điều trị hiện nay
Điều chỉnh lối sống
- Tăng cường chất xơ trong chế độ ăn (rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, trái cây) để tránh táo bón – yếu tố nguy cơ chính gây trĩ.
- Uống đủ nước (1.5 – 2 lít/ngày) và hạn chế ngồi lâu, rặn mạnh khi đi vệ sinh, đồng thời tăng vận động thể chất để cải thiện lưu thông máu vùng chậu – hậu môn.
- Đi vệ sinh đúng giờ, không nhịn đại tiện và giữ vệ sinh vùng hậu môn sạch sẽ, khô thoáng.
Điều trị bằng thuốc
- Thuốc uống: thường chứa flavonoid hoặc chiết xuất thảo dược giúp tăng trương lực tĩnh mạch, giảm viêm, chống phù nề (ví dụ: diosmin, hesperidin, rutin…).
- Thuốc bôi & thuốc đặt hậu môn: có tác dụng tại chỗ giúp giảm đau, giảm ngứa, kháng viêm, hỗ trợ làm co búi trĩ.
- Ưu điểm: dễ sử dụng, không xâm lấn, hiệu quả tốt ở giai đoạn nhẹ – trung bình.
- Hạn chế: không còn hiệu quả khi búi trĩ đã sa nhiều (độ 3 – 4), cần kết hợp với các biện pháp khác.
Phẫu thuật
- Được chỉ định khi búi trĩ sa độ 3 trở lên, không đáp ứng điều trị nội khoa, gây đau nhiều, chảy máu liên tục hoặc biến chứng như hoại tử, tắc mạch.
- Các phương pháp can thiệp phổ biến: thắt búi trĩ bằng vòng cao su, chích xơ búi trĩ, phẫu thuật Longo, cắt trĩ truyền thống (Milligan-Morgan).
- Nguy cơ: đau hậu phẫu, chảy máu, hẹp hậu môn hoặc rối loạn đại tiện nếu không chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, tỷ lệ biến chứng nghiêm trọng thấp nếu được thực hiện tại cơ sở chuyên khoa.
- Người bệnh nên tham khảo bác sĩ chuyên môn để được tư vấn phương pháp phù hợp với cấp độ trĩ và thể trạng.
Bệnh trĩ không phải là bệnh nan y, nhưng nếu chủ quan và chậm trễ trong điều trị, người bệnh hoàn toàn có thể phải đối mặt với nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng cả thể chất lẫn tinh thần. Việc thăm khám sớm và lựa chọn hướng xử lý phù hợp, từ thay đổi lối sống đến điều trị nội khoa hay phẫu thuật khi cần thiết là chìa khóa giúp kiểm soát hiệu quả và tránh để bệnh tiến triển nặng.
