Chảy máu hậu môn, đau rát khi đi vệ sinh, cảm giác khó chịu kéo dài ở vùng hậu môn – những triệu chứng tưởng chừng “chỉ là trĩ” lại khiến không ít người thấp thỏm, lo sợ về một điều nghiêm trọng hơn là ung thư. Vậy bệnh trĩ có gây ung thư không? Làm sao để phân biệt triệu chứng trĩ với dấu hiệu cảnh báo ung thư đại trực tràng? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất bệnh trĩ dưới góc nhìn y khoa, đồng thời nâng cao cảnh giác với các bệnh lý nghiêm trọng.
Mục lục
1. Tìm hiểu nhanh về bệnh trĩ
Bệnh trĩ xảy ra khi các tĩnh mạch ở vùng hậu môn – trực tràng bị giãn ra quá mức, dẫn đến tình trạng sưng phồng và tạo thành các búi trĩ. Đây là một trong những bệnh lý hậu môn – trực tràng phổ biến nhất, thường khiến người bệnh cảm thấy đau rát, ngứa ngáy, chảy máu hoặc sa búi trĩ khi đi đại tiện.
Bệnh trĩ được chia thành ba loại chính: trĩ nội, trĩ ngoại và trĩ hỗn hợp.
- Trĩ nội hình thành bên trong ống hậu môn, thường không gây đau nhưng dễ chảy máu.
- Trĩ ngoại nằm ở phía ngoài hậu môn, gây đau và cộm rõ rệt.
- Trĩ hỗn hợp là sự kết hợp của cả hai loại trên, khiến triệu chứng phức tạp và nặng nề hơn.
Có nhiều yếu tố dẫn đến bệnh trĩ, phổ biến nhất là táo bón kéo dài, ngồi nhiều, đứng lâu, mang thai, béo bụng, và lão hóa. Chế độ ăn ít chất xơ, lười vận động, uống ít nước cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Theo thống kê, có đến hơn 50% người trưởng thành từng bị trĩ ít nhất một lần trong đời, khiến bệnh này trở thành một “vấn đề thầm lặng” cực kỳ phổ biến nhưng lại thường bị bỏ qua do tâm lý ngại chia sẻ.
2. Bệnh trĩ có gây ung thư không?
Bệnh trĩ không phải là yếu tố nguy cơ và không tiến triển thành ung thư. Trĩ là tình trạng giãn tĩnh mạch vùng hậu môn – trực tràng, tương tự như giãn tĩnh mạch ở chân, và hoàn toàn không liên quan đến các thay đổi bất thường về tế bào hay đột biến gen – vốn là yếu tố gây ung thư.
Nguyên nhân chính của sự nhầm lẫn này là do một số triệu chứng của bệnh trĩ trùng lặp với triệu chứng sớm của ung thư đại trực tràng, đặc biệt là chảy máu hậu môn khi đi đại tiện. Nhiều người khi thấy máu trong phân thường nghĩ ngay đến ung thư, trong khi thực tế, phần lớn trường hợp là do trĩ. Ngoài ra, trĩ nội ở giai đoạn sa búi có thể tạo cảm giác có khối lạ trong hậu môn nên dễ bị nhầm với khối u ác tính. Thêm vào đó, tâm lý sợ bệnh nặng hoặc thông tin sai lệch trên mạng cũng khiến nỗi lo này càng lan rộng.
Vì vậy, việc hiểu rõ sự khác biệt giữa trĩ và ung thư không chỉ giúp người bệnh giảm bớt lo âu không cần thiết, mà còn giúp điều trị đúng cách và kịp thời. Việc hoang mang dẫn đến tự ý dùng thuốc, hoặc ngược lại chủ quan bỏ qua dấu hiệu nghiêm trọng, đều có thể gây hậu quả không mong muốn. Nếu có biểu hiện kéo dài như chảy máu, thay đổi thói quen đại tiện, sụt cân không rõ lý do…, người bệnh nên đến khám tại khoa tiêu hóa hoặc hậu môn – trực tràng để được nội soi, xét nghiệm và loại trừ nguy cơ ung thư một cách chắc chắn.
3. Khi nào cần đi khám tầm soát ung thư đại trực tràng?
3.1. Nhận biết dấu hiệu ung thư trực tràng
Mặc dù ở giai đoạn đầu, ung thư đại trực tràng thường tiến triển âm thầm, nhưng vẫn có một số dấu hiệu cảnh báo mà người bệnh cần lưu ý:
- Chảy máu khi đi đại tiện, máu đỏ hoặc sẫm màu, đôi khi lẫn trong phân.
- Thay đổi thói quen đi tiêu kéo dài, như tiêu chảy, táo bón bất thường hoặc cảm giác chưa đi hết phân.
- Đau bụng âm ỉ, đầy hơi, khó chịu ở vùng bụng dưới.
- Sụt cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi kéo dài, chán ăn.
- Phân thay đổi hình dạng, dẹt hoặc nhỏ bất thường.
3.2. Đối tượng nên tầm soát
Tầm soát ung thư đại trực tràng là một bước quan trọng để phát hiện sớm các tổn thương tiền ung thư hoặc ung thư ở giai đoạn đầu – khi chưa có triệu chứng rõ ràng. Tất cả người trưởng thành từ 50 tuổi trở lên được khuyến cáo nên tầm soát định kỳ, kể cả khi chưa có dấu hiệu bất thường. Bên cạnh đó, các đối tượng nguy cơ cao bao gồm:
- Người có tiền sử gia đình bị ung thư đại trực tràng.
- Người từng có polyp đại tràng, viêm loét đại tràng mạn tính hoặc các bệnh viêm ruột.
- Người có triệu chứng kéo dài không rõ nguyên nhân như chảy máu hậu môn, thay đổi thói quen đại tiện, đau bụng âm ỉ, sụt cân không giải thích được.
Nếu bạn nằm trong nhóm này, không nên trì hoãn việc kiểm tra, kể cả khi nghĩ rằng mình “chỉ bị trĩ”.
3.3. Các phương pháp tầm soát phổ biến hiện nay
Tùy theo độ tuổi, tình trạng sức khỏe và yếu tố nguy cơ, bác sĩ có thể chỉ định một hoặc nhiều phương pháp tầm soát sau:
- Nội soi đại tràng: là phương pháp chính xác và toàn diện nhất, cho phép quan sát trực tiếp toàn bộ lòng đại tràng – trực tràng và lấy mẫu sinh thiết khi cần.
- Xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân (FOBT, FIT): dễ thực hiện, giá rẻ, có thể làm tại nhà nhưng cần thực hiện định kỳ mỗi năm và không thay thế được nội soi.
- CT Colonography (nội soi đại tràng ảo): sử dụng chụp cắt lớp để tái tạo hình ảnh đại tràng, ít xâm lấn nhưng không cho phép can thiệp khi phát hiện tổn thương. Ngoài ra, còn có các phương pháp mới như xét nghiệm DNA trong phân, nhưng chưa phổ biến rộng rãi.
Nhiều người khi thấy triệu chứng như chảy máu hậu môn, rối loạn tiêu hóa nhẹ, sụt cân… lại chủ quan cho rằng đó là do trĩ, hoặc đã biết mình bị trĩ nên bỏ qua việc khám tầm soát thêm. Đây là sai lầm phổ biến nhưng nguy hiểm. Trong thực tế, không hiếm trường hợp bệnh nhân mắc đồng thời cả trĩ và ung thư đại trực tràng, khiến việc chẩn đoán bị chậm trễ. Vì vậy, nếu có bất kỳ dấu hiệu nào kéo dài, tăng dần hoặc bất thường, hãy chủ động khám sớm để phát hiện kịp thời và điều trị hiệu quả – nhất là khi đang ở độ tuổi có nguy cơ cao.
4. Các bệnh lý khác có thể đi kèm với trĩ cần cảnh giác
Trĩ là một trong những nguyên nhân thường gặp nhất gây chảy máu hậu môn và đau rát vùng trực tràng. Tuy nhiên, không phải lúc nào triệu chứng đó cũng chỉ do trĩ gây ra. Có nhiều bệnh lý khác tại vùng hậu môn – trực tràng có biểu hiện tương tự hoặc đi kèm với trĩ, bao gồm:
- Viêm ống hậu môn: thường do nhiễm khuẩn hoặc nấm, gây đau khi đại tiện, cảm giác nóng rát và có thể kèm chảy dịch. Nếu không điều trị đúng, viêm có thể lan rộng gây loét và biến chứng.
- Polyp đại tràng: là sự phát triển bất thường của mô niêm mạc, phần lớn là lành tính nhưng một số có thể tiến triển thành ung thư. Polyp không gây đau nên rất dễ bị bỏ sót nếu chỉ chú ý đến triệu chứng của trĩ.
- Nứt kẽ hậu môn: là tổn thương rách nhỏ ở rìa hậu môn, gây đau dữ dội và chảy máu tươi khi đi cầu – dễ bị nhầm với trĩ nứt. Người bệnh thường có xu hướng nhịn đi tiêu, khiến tình trạng nặng thêm.
- Áp-xe và rò hậu môn: do nhiễm trùng tuyến nhỏ quanh hậu môn, có thể xuất hiện cùng lúc với trĩ, gây sưng đau, mưng mủ, và đôi khi tạo đường rò ra da – cần can thiệp ngoại khoa.
Sự nhầm lẫn giữa các bệnh lý vùng hậu môn với trĩ có thể dẫn đến việc tự điều trị sai cách hoặc bỏ qua những tình trạng nghiêm trọng hơn. Ví dụ:
- Người bị polyp chảy máu mà tưởng là trĩ có thể trì hoãn nội soi, bỏ qua cơ hội phát hiện sớm ung thư.
- Viêm hậu môn hoặc áp-xe không được xử lý đúng có thể gây nhiễm trùng lan rộng.
- Nứt kẽ hậu môn nếu không được tư vấn điều chỉnh chế độ ăn và dùng thuốc đúng có thể chuyển thành mãn tính.
Do đó, khi có các triệu chứng kéo dài, tái phát nhiều lần hoặc không đáp ứng với điều trị trĩ thông thường, người bệnh cần được khám chuyên sâu để phân biệt chính xác và có hướng điều trị phù hợp.
